سود و درآمد کشت زعفران مخصوصا در تناژهای بالا بسیار چشمگیر است؛ اما در مراحل کشت این گیاه چند گام مهم مثل آبیاری وجود دارد که در عین ساده بودن بسیار پر اهمیت هستند در کشت این گیاه پیاز های زعفران را در عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری از سطح زمین می کاریم به همین دلیل لازم است آب تا عمق ۴۰ سانتی متری از سطح زمین نفوذ کند تا به ریشه زعفران برسد. بخشی از تغذیه زعفران هم با آبیاری انجام می شود هر چقدر با روش های نوین بتوان کیفیت آبیاری را افزایش داد سود حاصل از آن هم افزایش می یابد. دراین مقاله روش های نوین آبیاری مانند روش آبیاری بارانی زعفران و روش آبیاری قطره ای زعفران معرفی شده اند و مزایا و معایب استفاده از هرکدام نیز گفته شده است.
در گذشته و حتی هم اکنون که در حال مطالعه این مقاله هستید ( و با وجود اینکه کشور ما در ورشکستگی آبی به سر می برد )؛ اغلب کشاورزان در استان خراسان رضوی و دیگر مناطق کشور برای آبیاری زمین های خود یا از آب حاصل از بارش باران استفاده می کردند و کشت زعفران دیم انجام می دادند یا از روش های سنتی مثل آبیاری کرتی و نشتی استفاده می کردند.
اما جدای از اینکه این روش ها منسوخ شده و در کشورهای مختلف روش های نوین جایگزین شده، در چند سال اخیر به دلیل کاهش بارش باران و خشکسالی های پی در پی این روش‌ها دیگر موثر و قابل استفاده نبود و کشاورزان مجبور بودند از روش آبیاری زعفران با تانکر استفاده کنند. همانطور که میدانید آبیاری با تانکر به دلیل این که به صورت غرقابی انجام میشود با هزینه بسیار بالایی دارد جدای از آن روان شدن حجم زیادی از آب بر روی خاک باعث آسیب به بافت خاک نیز خواهد شد. پیشنهاد بهتر استفاده از روش های نوین در آبیاری زعفران می باشد که در ادامه به معرفی دو روش آبیاری نوین معرفی می شود و به مقایسه آنها با روش کرتی می پردازیم.
در آبیاری بارانی با استفاده از لوله‌های سبک که شبیه آبپاش عمل می کنند و اتصالات آسان می توانید آبیاری زعفران را انجام دهید. هنگامی که آب در لوله ها جریان پیدا میکند فشار آب باعث می شود قطرات خارج شده به صورت قطرات ریز و درشت و به شکل قطرات باران در بیایند و کل سطح زمین به طور مساوی پخش شوند از این نوع آبیاری می توانید در مناطق دارای خاک های سبک استفاده کنید.
آبیاری بارانی زعفران در مناطق باد خیز باعث هدر رفت آب می شود و اگر آب از کیفیت مطلوبی برخوردار نباشد باعث آسیب دیدن برگ های گیاه می شود. طبق تحقیقات انجام شده این نوع آبیاری می تواند تا 20 درصد از هدر رفت آب جلوگیری کند.
این روش آبیاری برای کشت هایی که به صورت ردیفی انجام می شوند بسیار کاربردی است بنابراین اگر از کشت آرمانی زعفران یا ردیفی استفاده می‌کنید روش آبیاری بارانی زعفران می تواند روش مناسب با بازدهی بالا باشد. برای زعفران از لوله های پی فلکس که نوعی از لوله های مورد استفاده در آبیاری بارانی است استفاده می شود.
آبیاری زعفران در گلدان به چه شکل است؟ در مقاله‌ی دیگری در این باره بخوانید.
انجام ساده تر و راحت تر تهویه خاک
کم شدن تلفات و هدر رفت آب
کاهش فرسایش آب
امکان آبیاری در زمین کم عمق
کاهش خسارت حشرات مثل کنه ها و شته ها
افزایش بهره وری و سودآوری در دراز مدت
افزایش راندمان تولید
توانایی اندازه گیری و کنترل مقدار آب مصرفی
افزایش فعالیت گیاه زیرا هوای اطراف برگ مرطوب می شود و این عامل باعث باز شدن منافذ برگ های گیاه می شود
بالا بودن هزینه های نصب و تهیه تجهیزات آبیاری بارانی در سال اول
محدودیت آب و هوایی ( در زمین‌هایی با خاک رسی سنگین و خاک هایی با نفوذپذیری کم و مناطقی با آب و هوا گرم و خشک که آب در زمین به سرعت تبخیر می شود مناسب نیست.)
در این روش آب مورد نیاز گیاه به صورت قطره ای از طریق قطره چکان و به صورت موضعی در اختیار آن قرار میگیرد و روی مصرف انرژی و بهره‌‌وری مناسب از آب بسیار تاثیرگذار است. آبیاری قطره ای بخشی از سطح خاک را خیس می کند و کارایی این روش برای گیاه زعفران نیاز به بررسی شرایط زمین دارد.
کاهش مصرف اب
جلوگیری از فرسایش خاک
نیازی به نیروی کار زیاد نیست
امکان آبیاری در زمین های غیرصاف
عدم رشد علف هرز با آبیاری متمرکز گیاه در نتیجه عدم نیاز به سمپاشی مزرعه با علف کش زعفران
امکان گرفتگی اب چکان
جمع شدن نمک در سطح خاک
محدودیت حرکت آب در خاک و توسعه نیافتن ریشه
سنتی ترین و ساده ترین روش آبیاری زعفران آبیاری کرتی یا غرقابی کردن است که به مقدار اب نسبتا زیادی نیاز دارد و با وجود کم آبی اجرایی نیست.
در این نوع آبیاری زمین به اندازه های مختلف تقسیم می شود و با دیوار های کوتاه خاکی بین آنها مرز ساخته می شود به قسمت های بوجود آمده کرت میگویند و بین آنها جوی آبی قرار دارد که با گردش آب به گیاه آب می رسد. این نوع آبیاری باعث قرسایش و آبشویی سطح خاک می شود.
آبیاری کرتی بدون استفاده از فاضلاب : هر مواقع نیاز از جوی های آب کنار زمین آب را وارد کرت ها کرده و بعد از به حد نصاب رسیدن و تامین شدن آب مورد نیاز جلوی آب از طریق بستن کرت ها بسته می شود
آبیاری کرتی با استفاده از فاضلاب : در این نوع آبیاری عرض کرت ها کم بوده و طول آنها بیشتر است و آب وارد کرت ها می شود تا انها پر شوند و سپس به فاضلاب های مشخص شده سرازیر میشوند و آب های کرت زیرین را تشکیل میدهند
آبیاری غرقابی دائم : در این روش آب به طور متناوب در زمین نفوذ میکند و برای کشت برنج نیز از این روش بهره میگیرند
آبیاری ماندابی : آبیاری ماندابی یکی از انواع آبیاری غرقابی دائم است. در این روش سطح خاک دائماً از آب پر و خالی میشود و برای آبیاری گیاهانی مناسب است که مقاومت بالایی در غرقاب شدن موقت در دوره‌های تعیین شده آبیاری دارند.
مصرف بیش از اندازه آب
در مناطق کم آب و زمین های شیب دار قابل استفاده نیست
درخاک های سنگین امکان سله بستن خاک افزایش می یابد
از بین رفتن مواد مغذی خاک
رفت و آمد ماشین آلات کشاورزی در زمین امکان پذیر نیست
باید تسطیح مناسب زمین صورت گیرد
امکان شستن املاح آب وجود دارد
شاید در ابتدای کار راه ساده تر استفاده از روش کرتی باشد و روش های نوین هزینه ی بالایی داشته باشند اما لازم است بدانید هزینه ای که برای فراهم کردن تجهیزات آبیاری استفاده می کنید هدر دادن هزینه نیست. به گزارش فائو استفاده از روش های نوین آبیاری در زعفران توانسته 40 درصد بر میزان برداشت زعفران بی افزاید.
