نحوه ی آبیاری زعفران ( زمان آبیاری زعفران در مناطق سردسیر + گرمسیر )

گیاه زعفران به نیاز آبی کم معروف است به همین دلیل بسیاری فکر می کنند که این گیاه را می‌توانند به صورت دیم کشت کنند و نیازی به آبیاری آن نیست اما باید بدانید یکی از مهم‌ترین مراحل در موفقیت بیشتر کاشت، زمان آبیاری زعفران، دفعات آبیاری و رعایت نکات مربوط به آن می باشد.

به علت اینکه دوره‌ی رشدی زعفران در زمستان و پاییز است، این گیاه برای رشد و شکوفایی به آب کمی نیاز دارد و اغلب نیاز آبی خود را با آب باران و برف تأمین می‌کند، اما در چند مرحله‌ی رشدی حتما باید مواد غذایی و آبیاری انجام شود که نمی‌شود آن را نادیده گرفت.

در واقع رعایت نکردن این مراحل گلدهی مزرعه شما را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مقاله در مورد نحوه و زمان دقیق آبیاری زعفران صحبت شده است و اطلاعات کاملی در مورد این مرحله مهم و نکات مربوط به آن گفته شده است اما نکته ی بسیار مهمی که پیش از شروع آبیاری باید بدانید کیفیت آب مزرعه است! آب شوری که املاح زیادی دارد به هیچ عنوان برای آبیاری مناسب نمی‌باشد.

زمان دقیق آبیاری زعفران

وجین آب و زرد آب را حتما زمانی که نزولات جوی اعم از باران و برف کافی نبود به مزرعه زعفران بدهید و قبل از آن از مشاوران کمک بگیرید.حتما قبل از اقدام برای آبیاری توضیحات مربوطه را مطالعه کنید.

به‌طورکلی تعداد دفعات آبیاری زعفران در زمین در 5 مرحله (بسته به منطقه می‌تواند کمتر هم باشد) انجام می‌شود.

میتونید کلیه نکات آبیاری را در این پادکست آموزش نحوه  آبیاری از دهکده موفقیت بشنوید.

آبیاری اول زعفران (بسار آب)

به هر آبیاری که قبل از گلدهی در سال زراعی جدید انجام می گردد گفته می شود. آبیاری اول زعفران به‌ عنوان بسار آب یا آب گل هم شناخته می‌شود. با این آبیاری به زعفران یک شوک سرمایی داده می‌شود تا از خواب ظاهری بیدار شده و چرخه ی رشدی خود را آغاز کند.

زمان آبیاری زعفران بسیار مهم است زیرا در صورتی‌ که در زمان مناسب آن انجام نشود منجر به رشد رویشی به‌ جای گلدهی می‌شود یعنی برگ‌ها زودتر از گل نمایان می‌شوند؛ این موضوع از کیفیت گل می‌کاهد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که میانگین دمای شبانه‌ روز بیشتر از 15 درجه سانتی‌گراد باشد و آبیاری زعفران انجام شود.

تعداد  بسار آب بسته به شرایط زمین و شرایط آب و هوایی می تواند در چند نوبت به زمین داده شود. حداقل یک نوبت و حداکثر سه نوبت آبیاری قابل انجام است که به اصطلاح به مزارعی که یک بار آبیاری شده تک ابه مزارعی که دو مرتبه آبیاری شده اند دوابه می گویند باید توجه داشت تعداد آبیاری اول زعفران بسته به شرایط مختلف باید انتخاب شود.

دو آبه کردن مزارع زعفران

دو آبه کردن قبل اب اول – گل اب زعفران انجام میشود :

زمانی که آب اول به مزارع زعفران داده میشود پیاز کامل از خواب بیدار شود و ریشه ها پدیدار می شوند با پدیداری ریشه بنه مادری میتواند شروع به جذب مواد غذایی کند. گذراندن این مرحله از آبیاری اول تا ریشه زایی 2 الی 3 هفته طول میکشد. با توجه به خشکسالی هایی که در بیشتر مناطق وجود دارد؛ تا زمان رشد ریشه رطوبت خاک به حدی نیست ک برای زراعت زعفران مناسب باشد.

بعلاوه فاصله آبیاری اول تا زاچ آب بسیار زیاد است و این فاصله ممکن است به 2 ماه هم طول بکشد. اگر هیچ بارشی وجود نداشته باشد تنش خشکی در محیط ریشه زایی پیاز زعفران بالا میرود. دو آبه کردن مزارع زعفران موجب کاهش تنش خشکی اطراف بنه شده و رطوبت بیشتر در عمق کاشت برای بنه ایجاد میشود و همین امر موچب تسهیل رشد ریشه میشود.

نکته مثبت سیستم دو آبه کردن این است که اولین اب سبب شستشوی نمک های سطحی و اضافی خاک شده و به نوعی عملیات آبشویی را برای بنه انجام میدهد. نمک های موجود در خاک سبب اختلال جذب بقیه عناصر میشوند. با خارج شدن این نمک ها از اطراف ریشه کود های مصرفی در گلاب دوم امکان جذب بیشتری دارند. از ویژگی های دیگر دو آبه کردن مزارع زعفران کاهش قطر و ضخامت سله های بسته شده میباشد.

زمان اولین آبیاری زعفران

با توجه به اینکه گیاه زعفران در اوایل پاییز (بسته به شرایط دمایی اقلیم متفاوت است و عموما یک بازه‌ی زمانی را در بر میگیرد) از خواب بیدار می‌شود آبیاری زعفران هم باید در همان زمان انجام شود. برای تشخیص زمان دقیق آبیاری باید دو نکته رو در نظر بگیرید:

اول اینکه اختلاف دمای شب و روز در ۴۸ ساعت به ۱۲ درجه برسد، یعنی اگر دما در روز 20 تا 24 درجه است، در شب 10 الی 12 درجه باشد.

نکته دوم اندازه تیج‌های پیاز زعفران است که باید بیش از 2 سانتیمتر رشد کرده باشد. این رشد به این معناست که جوانه های بنه فعال شده و فعل و انفاعالات درونی آغاز شده است.

بسته به شرایط اقلیمی، سن مزرعه، میزان آلودگی به کنه، عمق کاشت، بافت خاک، میزان ماده آلی خاک و… این دو نکته در زمان های متفاوتی در هر منطقه رخ میدهد.

در برخی از مناطق به خصوص مناطق سردسیر به دلیل اینکه احتمال وقوع سرمازدگی گل ها وجود دارد، کشاورزان ترجیح می‌دهند مزارع خود را زودتر از هنگام مقرر آبیاری کنند و بنه رو زودتر از خواب بیدار کنند و در نهایت محصول رو زودتر از موعد جمع‌آوری میکنند.

این آبیاری خطر سرمازدگی رو کاهش میدهد اما مشکلاتی هم در پی دارد که بهتر است پیش از انتخاب این نوع ابیاری حتما با مشاوره و بررسی دقیق شرایط از مشکلات پیش رو جلوگیری کنید.

اما توصیه کلی زمان آبیاری زعفران در تمام مناطق کشور به شرح ذیل می‌باشد:

اقلیم‌های سردسیر : ۱۰ شهریور  – اول مهر
اقلیم‌های معتدل : ۲۰ شهریور – ۱۵ مهر
اقلیم‌های گرمسیری : اول مهر – ۲۵ مهر

بعضی از کشاورزان برای جلوگیری از سرمازدگی زعفران، اقدام آبیاری زودتر از موعد زعفران در مناطق سردسیر می‌کنند؛ هرچند که این اقدام همان‌طور که در بالا هم گفته شد از عملکرد می‌کاهد اما برای مناطقی که سرمای زودرس دارند می‌تواند باعث جلوگیری از سرمازدگی هم شود. چون آبیاری زودرس احتمال تشدید آفات و علف هرز را دارد، بهتر است در زمان آبیاری زعفران اول در مناطق سردسیر از سم ترفلان استفاده شود.

نحوه انجام آبیاری اول زعفران

در آبیاری اول چون زمین بسیار خشک است باید به‌ صورت سنگین و عمیق انجام شود تا پیازهایی که در عمق 20-15 سانتی خاک قرار دارند بتوانند به‌ خوبی از این آب استفاده کنند.

کودهای مورد استفاده در آبیاری اول

در زمان آبیاری زعفران چون پیاز زعفران برگ یا ریشه ندارد دادن کودهای شیمیایی عموماً کار بی‌فایده‌ای است. در این آبیاری بهتر است از کودهایی مثل کودهای اسیدآمینه و کودهای میکروبی استفاده کنید.

اگر در آزمایش خاک کمبود پتاس وجود داشت بهتر است قبل از آبیاری اول از کود پتاس به‌صورت سرک استفاده کنید همچنین از کودهای هیومیک اسید که درصد بالایی از پتاس را دارند نیز می‌توانید برای این منظور بهره ببرید.

ابیاری اول سبک باشد یا سنگین ؟

سوالی که برای اغلب کشاورزان در اولین ابیاری پیش می آید این است که برای زعفران آبیاری سبک بهتر است یا آبیاری سنگین؟  اگر ابیاری به نحوی باشد که رطوبت خاک را در محدوده عمق پیاز تامین کند به آن آبیاری سبک گفته میشود و به آبیاری که تا عمق ۴۰ سانتی متری خاک تمام منافذ خاک از آب پر شود و اصطلاحا خاک را به حالت اشباع برساند آبیاری سنگین می گوییم. آب اول زعفران را باید سنگین انجام داد. به دلیل فاصله زیاد آب اول و آب دوم زعفران و همچنین حفظ رطوبت اطراف بنه این نوع آبیاری پیشنهاد میشود.

فواید استفاده از هیومیک اسید در آبیاری زعفران

تحقیقات نشان داده مصرف هیومیک اسید می تواند ثمره بخشی گیاه زعفران را از 16-80 درصد افزایش دهد.

مزایای استفاده از هیومیک اسید شامل موارد زیر می باشد:

هیومیک اسید موجب افزایش تعداد گل‌ها در گیاه زعفران می شود.

به کاربردن هیومیک اسید همراه با آبیاری موجب افزایش وزن پیاز دختری در گیاه زعفران می شود.

باعث بهبود ساختار خاک و ایجاد فضای مناسب برای رشد ریشه زعفران در خاک می شود.

هیومیک اسید میکرو ارگانیسم‌های موجود در خاک را تحریک به فعالیت بیشتر می کند و در نتیجه مواد مغذی مورد نیاز زعفران سریع‌تر و بیشتر به ریشه گیاه می‌رسد.

استفاده از هیومیک اسید در زمان آبیاری زعفران باعث افزایش فعالیت آنزیم‌های موجود در خاک، افزایش رشد ریشه و اندام ها دیگر گیاه می شود.

جذب آب توسط ریشه پیاز زعفران به وسیله هیومیک اسید افزایش می یابد.

جذب فسفر خاک در مجاورت هیومیک اسید افزایش یافته و درنتیجه افزایش گل دهی زعفران اتفاق می افتد.

هیومیک موجب افزایش فعالیت ریزجانداران موجود در خاک، در نتیجه کیفیت بهتر خاک زعفران می شود.

افزایش مقاومت به بیماری ها و تنش های محیطی مانند گرما و سرما یکی دیگر از فواید به کار بردن هیومیک اسید در زمان آبیاری زعفران است.

سله شکنی زعفران

نکته‌ای که در آبیاری اول زعفران بسیار حائز اهمیت می‌باشد سله شکنی است. سله ترک‌هایی که بعد از بارش باران و آبیاری در سطح خاک ایجاد می‌شود، است و موجب سفت شدن خاک می‌شود.

در سله شکنی از کج بیل، گاوآهن ایرانی و چهار شاخ فلزی، شن کش و کولتیتواتور استفاده می‌شود و تا عمق 8-5 سانتی سطح خاک را نرم می‌کنند این کار به خروج بهتر گل کمک می‌کند.

زمان مناسب سله شکنی زعفران

زمان مناسب سله شکنی زمین زعفران (در صورتی که بارش باران وجود نداشته باشد) بعد از گاو رو شدن زمین در حدود 48 ساعت بعد از آبیاری زعفران انجام می‌شود.

بعد از آبیاری، زعفران به‌سرعت رشد می‌کند و اگر سله شکنی دیر انجام شود منجر به قطع شدن ساقه‌های گل دهنده می‌شود که خسارت زیادی را ایجاد می‌کند. از طرفی اگر سله شکنی انجام نشود ساقه‌ها نمی توانند خود را به سطح زمین برسانند و نور کافی دریافت نمی‌کند و ممکن است بسیاری ازگل‌ها در زیر خاک بمانند و از بین بروند.

گلدهی

حدود یک هفته بعد از آبیاری زمانی که دمای خاک به 9-7 درجه سانتی‌گراد برسد  زمان گل دهی زعفران  آغاز می‌شود.

 آبیاری دوم زعفران (زاج آب) در چه زمانی انجام می شود؟

این آبیاری باید به‌صورت سبک در حدی که فقط سطح خاک خیس شود انجام می شود؛ چون در عمق خاک رطوبت کافی وجود دارد. این آبیاری در حدود 14 روز بعد از برداشت گل زعفران انجام می شود.

اگر مزرعه زعفران گلدهی نداشت، زمانی از کود زاج آب استفاده کنید که برگ های تیج ها رشد کرده باشد و به حدود 10 سانتی متر برسد، رنگ برگ ها سبز تیره می شود و دیگر گلدهی اتفاق نمی افتد بنابراین زمان زاج آب رسیده است.

کود مورد استفاده در زاج آب زعفران

کودی که در زاج آب یا آبیاری دوم استفاده می‌شود کود اوره می‌باشد. کود اوره دارای ۴۶ درصد نیتروژن خالص می‌باشد.

عنصر ازت یا نیتروژن جزء ضروری برای ساخت پروتئین‌ها می‌باشد و در بیشتر فرآیند رشد و فتوسنتز گیاه دخالت دارد؛ همچنین عنصر نیتروژن برای گیاه در جذب برخی از عناصر نیز مؤثر است و نقش بسزایی ایفا می‌کند.

می‌توانید در این آبیاری با نظر کارشناس مربوطه همراه با کود اوره از هیومیک اسید هم استفاده کنید.

نکته!!  

آبیاری اول و دوم نقش بسزایی در توسعه ریشه‌های پیاز زعفران و رسانیدن غذا به آنها و رشد و نمو گیاه و درشت کردن پیاز دختر دارند، بنابراین حتماً باید در زمان مناسب و به‌دقت و شرایط گفته شده انجام شوند.

آبیاری سوم زعفران (وجین آب)

در اوایل اسفند که علف‌های هرز می‌رویند برای سهولت انجام وجین، زمین زعفران را آبیاری می‌کنند و پس از گاو رو شدن زمین اقدام به حذف علف‌های هرز می‌نمایند.

دادن این آب بستگی به میزان بارندگی منطقهٔ شما دارد اگر بارش خوبی در پاییز داشتید نیازی به استفاده از این آب نیست.

در استفاده از این آبیاری دقت لازم را داشته باشید چون ممکن است موجب یخ‌زدگی مزرعه شود.

 آبیاری چهارم زعفران

اگر در زمستان خشکسالی داشتید و بارندگی خوبی نداشتید لازم است که در اواخر اسفند زمین را آبیاری کنید تا رطوبت پیاز در خاک حفظ شود و پیازهای درشتی تکثیر شوند. در این آبیاری عموما هیومیک اسید و اوره به همراه آبیاری به زمین زعفران می دهند.

*نکته برای مناطق گرمسیر*

در مناطق گرمسیر از این مرحله‌ی آبدهی به امید بارندگی فصل بهار اجتناب نکنید. مگر اینکه در فصل زمستان بارش زیادی را تجربه کرده باشید.

آبیاری پنجم زعفران (زرد آب)

اخرین آبیاری زعفران در فصل بهار و فروردین‌ماه و قبل از زرد شدن برگ‌های سبز زعفران انجام می‌شود به همین دلیل به آن زرد آب می‌گویند.

4نکته ضروری برای آبیاری زعفران

در تابستان به هیچ وجه زمین را آبیاری نکنید.

مراحل آبیاری بستگی فراوان به بارندگی منطقه دارد و در مناطق گرمسیر و سردسیر متفاوت است.

در فاصله بین دو آبیاری، خاک را خشک نگهدارید.

بعد از پایان عمر برگهای گیاه زعفران، آبیاری را قطع کنید.

برای اطلاع از نحوه آبیاری زعفران در گلدان مقالات دیگر ما را بخوانید.

2 نکته آبیاری زعفران در سال دوم

نحوه آبیاری در سال های بعد از سال اول نیز تفاوتی با سال اول ندارند اما دو نکته مهم در ابیاری زعفران در سال دوم وجود دارد که بهتر است رعایت شود :

1) کودهای مورد استفاده در آبیاری دوم زعفران بهتر است با آبیاری اول متفاوت باشند، زیرا به مرور زمین نسبت به کودهای مصرفی مقاوم می شود و مصرف کودها اثرگذار نخواهد بود.

2) بهتر است از روش هایی در آبیاری دوم استفاده کنید که آبدهی زعفران سبک تر باشد و زمین سله های سنگین نبندد.

آبیاری تابستانه زعفران

شاید یکی از مهم ترین مسائل در مورد آبیاری زعفران که اختلاف نظرهای مختلفی در مورد آن وجود دارد آبیاری تابستانه زعفران است! آبیاری زعفران در مرداد یا شهریور، هم مفید است و هم مضر. این آبیاری باعث کم کردن تنش خشکی تابستان می‌شود و البته باعث گرفتن بیماری کنه و قارچ نیز می‌شود.
پیاز زعفران در طول تابستون در خواب است و آبی جذب نمیکند اما گرمای زیاد زمین و گرمای زیاد خاک پیاز را دچار تنش خشکی میکند و رطوبتی که درون پیاز وجود دارد و برای جوانه زنی آن ضروری است را تبخیر میکند در نتیجه بذر زعفران از بین رفته و عملا جوانه‌زنی اتفاق نمی‌افتد.
بنابراین برای کم کردن تنش خشکی و بیشتر شدن محصول ابیاری تابستانه زعفران را پیشنهاد میکنند. تحقیق و بررسی های انجام شده در مورد تاثیر آبیاری تابستانه بر ویژگی هایی چون عملکرد و کیفیت کلاله ها نشان داده؛  آبیاری زعفران در تابستان باعث افزایش عملکرد و تا حدودی پیکروسین نیز می شود.

این آبیاری خیلی پر‌ریسکی می باشد اگر شرایط و زمان آن رعایت نشود باعث آسیب رسیدن به مزرعه خواهد شد. در همین تحقیقات گفته شده است که افزایش رطوبت خاک اطراف پیاز زعفران، تحت تاثیر افزایش دفعات آبیاری تابستانه موجب کاهش رشد زعفران در فصل رشد می شود به دلیل آنکه آبیاری تابستانه زعفران با افزایش فراهمی رطوبت موجب تحریک رشد ریشه های انقباضی می شوند. افزایش رشد این ریشه ها موجب می شود انرژی بیشتری از پیاز زعفران صرف شود و بدین ترتیب انرژی مورد نیاز برای گلدهی از دست می رود و این صفت مطلوب نیست.

پس چگونه آبیاری تابستانه موجب افزایش عملکرد می شود؟! در این تحقیقات گفته شده: یک نوبت آبیاری تابستانه به نحوی که سطح خاک مرطوب شود و موجب خنک شدن پیاز زعفران در خاک شود؛ در زمان تمایز اندام های زایشی یعنی در حدود 15مرداد ( بسته به مناطق مختلف متفاوت است) موجب افزایش عملکرد گل، کلاله و بنه زعفران خواهد شد.

شرایط آبیاری زعفران در تابستان :

در کل بهتر است ابیاری تابستانه انجام نشود. سعی کنید از راهکارهای جایگزین برای کاهش تبخیر مثل مالچ پاشی استفاده کنید. اما اگر به هردلیلی خواستید این آبیاری را انجام بدید به این نکات توجه کنید:
۱.زمان مناسب انتخاب کنید. گرما و رطوبت در کنار هم موجب بروز کنه و قارچ می شوند، پس بعد از غروب خورشید انجام شود بهتر است که تا طلوع روز بعدی زمین خشک شده باشد.
۲.بعد از تشکیل یا تمایز اندام زایشی داخل بنه ابیاری کنید ینی شهریور ماه در غیر این صورت اندام ناقص تشکیل میشود و گلدهی کاهش می‌یابد.
۳.سطحی و نیمه عمیق انجام شود و از کنه کش و قارچ کش هم همراه آبیاری استفاده کنید.
۴.اگه خواستین بعد از ابیاری مالچ پاشی کنید اجازه بدید رطوبت در حد امکان کاهش یابد.

ویژگی زمین در آبیاری تابستان

زمین زعفرانی که قرار است در تابستان دریافت کند باید دو ویژگی داشته باشد :

۱.زمینی که تغذیه سال گذشته خوب و کاملی رو داشته و پیاز زعفران هایی با بنیه قوی دارد.

۲.زمینی که از نظر سلامت بنه هاش دارای سلامت کاملی هستند و عاری از کنه و قارچ امراض دیگه می باشند.

توجه کنید! در صورتی که آبیاری تابستانه زودتر از تمایز اندام زایشی یا دیرتر اتفاق بیافتد موجب کاهش قطعی عملکرد خواهد شد. به همین دلیل است که تاکید می کنیم حتما پیش از شروع آموزش کاشت زعفران را به صورت اصولی فرا بگیرید.

با باران های تابستانه در زمین زعفران چه کنیم؟

تاثیر باران های مرتب تابستانه در مزرعه زعفران نیز همچون آبیاری تابستانه موجب ایجاد بیماری در پیاز زعفران خواهد شد؛ اما برای جلوگیری از این اتفاق توجه کنید که حتما قبل از کشت زعفران پیازها را با قارچ کش و کنه کش ضدعفونی کنید. قبل از کشت زعفران لازم است مراحل آماده سازی و آزمایش خاک را انجام دهید تا با تغذیه از بیماری جلوگیری کنید.

در طول تابستان حتما هر 10تا 15 روز یکبار به زمین زعفران سر زده ، پیاز ها را به صورت تصادفی از زمین خارج کرده و چک کنید تا دچار بیماری نشده باشند؛ اگر پیاز ها دچار بیماری شدند حتما با مشورت مشاور کشت زعفران از قارچ کش و کنه کش مناسب برای جلوگیری از پیشرفت بیماری استفاده کنید. برای این منظور می توانید از مشاوران دهکده موفقیت راهنمایی بگیرید.

آبیاری زعفران در یخبندان و برف زمستانه

یکی از سوالاتی که برای کشت کنندگان زعفران در مناطق سردسیر با احتمال بارش برف به وجود می آید این است که چگونه زعفران را در یخبندان و برف پاییزه و زمستانه آبیاری کنیم؟

وجود برف برای زعفران مثل یک عایق حرارتی عمل می کند و نمی گذارد برگ ها و سایر قسمت های فعال گیاه دچار یخ زدگی شوند؛ اما اگر این برف به هر دلیلی در زمان برودت هوا که از دمای یخبندان کاسته نشده باشد، حذف شود گیاه دچار یخ زدگی و کاهش شدید عملکرد می شود.

حتی زمانی که بخش هایی از برگ بیرون از برف باقی می ماند؛ رنگ برگ خاکستری شده، دچار یخ زدگی می شود و در نهایت نیز از بین می رود.

مزرعه زعفران را در زمستان آبیاری کنیم یا نه؟

به هیچ عنوان مزرعه زعفران را در زمان برودت شدید هوا و یخبندان آبیاری نکنید زیرا آبیاری در یخبندان و برف باعث آب شدن برف و یخ زدگی گیاه و کاهش شدید عملکرد خواهد شد.

چند نکته لازم در زمینه آبیاری زعفران

بهترین دما برای آبیاری زعفران زمانی مشخص می شود که منحنی دمایی شهرتان را از سایت هواشناسی استان بگیرید و در اختیار کارشناسان قرار دهید؛ اما به طور کلی زمانی که دمای هوای 48 ساعت متوالی به 12 درجه برسد مناسب زمان آبیاری زعفران می باشد.

به هیچ وجه زعفران را در تابستان و در زمان یخبندان آبیاری نکنید.

اگر نمی خواهید با کاهش شدید عملکرد مواجه بشوید! حتما بعد از آبیاری اول سله شکنی انجام دهید.

از اواسط اردیبهشت حتما آبیاری زعفران را قطع کنید.