بعد از آنکه چیدن گلهای زعفران به اتمام رسید مهم ترین دغدغه زعفرانکاران خشک کردن زعفران میباشد. پروسه چیدن گل، پرکردن، جدا کردن کلالهها و بسته بندی باید در سریع ترین زمان انجام شود تا کیفیت زعفران تولیدی حفظ شود.
عملیات خشک کردن کلالههای زعفران یکی از عوامل مهم است که تعیین میکند قیمت زعفران شما چقدر باشد و ذر چه بازاری به فروش برسد حتی اگر برای مصارف خانگی نیز زعفران خشک میکنید لازم است تا عملیات گرفتن رطوبت کلاله ها به درستی انجام شود.
روشهای مختلفی برای خشک کردن زعفران در خانه یا در سطح گسترده و صنعتی وجود دارد که در این مقاله به آنها پرداختهایم.
– روش مرسوم خشک کردن در نقاط زعفران خیز روش سنتی است. برای این کار، زعفرانی که پاک کردهایم را در داخل سبدی با منافذ ریز قرار میدهیم.
– روی سبد را با پارچهای تمیز میپوشانیم.
– این سبد باید در جایی قرار بگیرد که به دور از هرگونه آلودگی و گردوغباری باشد.
– تهویه محیط در این روش خشک کردن زعفران بسیار با اهمیت است توجه کنید که اتاق تهویه مناسب داشته باشد.
– اگر در روش سنتی خشککردن زعفران دمای محیط مناسب نباشد، منجر به کاهش کیفیت و بروز قارچ و کپک در زعفران میشود.
– راهکاری که باعث ایجاد تهویه مناسب در روش سنتی میشود، این است که سبدهایی که زعفران در آن قرار گرفته را از سقف آویزان میکنند.
– کشاورزهای سنتی کار، اگر در زمان خشک کردن آفتاب مناسب بتابد زعفرانها را در جلوی آفتاب قرار میدهند تا با گرمای آفتاب خشک شود.
نحوه خشک کردن زعفران روی بخاری نیز یک روش سنتی است که در مقیاس پایین مناسب است.
در این روش خیلی راحت بعد از پاک کردن زعفران کلالهها را روی یک سینی، یک کاغذ سفید یا حتی پارچه تمیز بچینید؛ سپس آن را روی بخاری با حرارت کم قرار دهید تا زمانی که کلالههای زعفران خشک شود.
-بدون هزینه و ساده است.
-به دلیل زمان بربودن این طریقه خشک کردن زعفران از کیفیت نهایی آن کاسته میشود.
-احتمال تغییر رنگ در این روش بسیار بالاست.
-رطوبت و دما دو فاکتور لازم غیر قابل کنترل در این روش هستند.
-امکان آلودگی زعفران در این روش به انواع قارچها، مواد خارجی، میکروبها و کپک زدگی زعفران نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
استفاده از روش خشک کردن سنتی صرفا برای کسانی مناسب است که از کاشت زعفران در گلدان استفاده کردهاند، زیرا مقدار زعفران در کشتهای خانگی زیاد نیست و با استفاده از این روش بدون صرف هزینه میتوانند زعفران را خشک کنند.
روش اسپانیایی، ساده و کمهزینه است و یکی از روشهای مناسب برای خشک کردن زعفران در خانه میباشد. در واقع با استفاده از این روش میتوانید یک دستگاه خشک کردن خانگی بسازید!
— الک با توری ابریشمی (میتوانیم بهجای آن از توریهای ابریشمی استفاده کنیم یا از آبکش هم میتوان استفاده کرد)
— یک منبع حرارتی (میتواند بخاری باشد )
— پنکه سقفی یا پنکه ایستاده
1- برای ساخت دستگاه خشک کن خانگی در این روش، ابتدا اقدام به ساختن یک چهارپایه با چندطبقه میکنند. طبقات چارپایه باید حدود ۲۰ سانتیمتر با یکدیگر فاصله داشته باشد. حداکثر ۵ تا ۷ طبقه مناسب برای ساخت چهارپایه میباشد.
2- بعد از ساخت چهارپایه آن را در فاصله مناسبی با منبع حرارتی یا بخاری قرار میدهد. زعفرانهایی که پاک شدن به وزن ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم که میرسد درون ظرف با منافذ ریز که همان الک یا آبکش میباشد پخش میکنند.
3- الک یا سبد را روی طبقات چهارپایه روبروی منبع حرارتی قرار میدهند. دمای منبع حرارتی باید در حدود 60 تا 65 درجه باشد.
4- پنکه سقفی را روی دور کند در فاصله نسبتاً زیادی نسبت به بخاری قرار میدهند. دقت کنید که پنکه باید روی دور کند باشد. علت استفاده از پنکه برای تهویه هوا میباشد.
5- برای خارج شدن رطوبت از زعفران حتماً باید از ظرفی استفاده کنید که در انتهای آن سوراخها و منافذی وجود داشته باشد یا میتوانید از پارچههای توری ابریشمی استفاده کنید.
6- بعد از قراردادن ظرف مقابل بخاری، ساخت دستگاه خشک کن خانگی شما به راحتی انجام شد؛ دیگر به ظرف حاوی زعفران دست نزنید و جابهجایی نداشته باشید تا ۱۵ – ۲۰ دقیقه از زمان گذاشتن ظرف روبهروی منبع حرارتی بگذرد.
7- پس از ۱۵ یا ۲۰ دقیقه سپری شدن از زمانی که زعفرانها را مقابل منبع رطوبتی قرار دادیم، روی توری یا الکی که حاوی زعفران است توری دیگری قرار میدهیم.
8- زعفرانهای توری اول را به توری دوم منتقل میکنیم و ۱۵ تا ۲۰ دقیقه اجازه میدهیم زعفرانها در توری دوم روبهروی منبع حرارتی قرار بگیرد.
9- در حدود ۳ تا ۴ مرتبه جابهجا کردن زعفران را تکرار کرده و بعد از ۵۰ دقیقه زعفران بهخوبی خشک میشود.
10- پس از خشک شدن زعفران، به سرعت آن را به ظروف نگهداری منتقل نکنید ابتدا آن را روی پارچه کاملاً تمیزی قرار دهید تا حرارت خود را از دست بدهد و زعفران خنک شود؛ سپس آن را به ظرف مناسب منتقل کرده و در جای خنک نگهداری کنید.
**اگر مقدار زعفران شما آنقدر زیاد نیست که بخواهید هزینه خرید چهارپایه را انجام بدهید میتوانید از سینی یا کاغذ A4 استفاده کنید. سینی یا کاغذ حاوی زعفران را روبهروی منبع حرارتی با فاصله مناسب یا روی بخاری با کمترین شعله قرار دهید.**
— امکان کنترل میزان رطوبت وجود ندارد.
— امکان کنترل حرارت تا حدودی ممکن است.
— اگر دما زیاد شود منجر به تیرگی و سوخته شدن زعفران می شود.
— اگر دما کم باشد منجر به کپک زدگی و نرم شدن زعفران میشود.
— قیمت فراهمکردن این ابزار پایین است و برای تمام زعفرانکاران امکان استفاده از این روش وجود دارد.
— در مقادیر کم هم قابل انجام است.
— سرعت خشک شدن در این روش بیشتر از روش سنتی میباشد.
— زعفران کیفیت مطلوبی خواهد داشت اما باز هم کیفیت آن با روش صنعتی قابل مقایسه نیست.
توجه کنید! زعفران را بهصورت یکنواخت روی طبقه پخش کنید و آنها را زیاد روی هم انباشته نکنید. قطر زعفران روی الک به ۲-۳ سانتیمتر برسد مناسب است.
بهترین روش خشک کردن زعفران، استفاده از روش مکانیزه و دستگاه خشک کن زعفران صنعتی میباشد. در این دستگاهها تمام فاکتورها مثل گرما، رطوبت و منبع انرژی قابلکنترل هستند؛ بنابراین میتوانیم بهترین و باکیفیتترین زعفران را با توجه به این دستگاهها به دست بیاوریم. زعفرانی که با دستگاههای مکانیزه خشک میشود بالاترین کیفیت و بهترین رنگ و عطر را دارد.
کار با این دستگاهها بسیار ساده است؛ فقط کافی است زعفرانهای پاک شده و فرآوری شده را به قطر ۲ الی ۳ سانتیمتر به روی توریهای دستگاه قرار بدهیم.
برای دریافت مشاوره در مورد دستگاه صنعتی خشک کن با مشاوران ما تماس بگیرید.
> دستگاه خشک کن خورشیدی:
از طریق جذب اشعههای خورشید رطوبت را از کلالههای زعفران خارج کرده و زعفران را خشک میکند.
> خشک کردن با انتقال هوا:
در این دستگاه هوای گرم مستقیماً با خود زعفران ارتباط پیدا میکند. این دستگاهها تونلهای خشککن دارند و با کمک نیروی باد و بر اساس اختلاف جرمی میتواند گلبرگ و کلالههای زعفران را از یکدیگر جدا کند و محصول نهایی را بهصورت خشک شده در اختیار شما قرار میدهند.
> خشک کنهای تحت خلأ یا خشککردن با فشار هوا:
این روش برای خشک کردن مواردی که حرارت زیاد باعث ازبین رفتن مواد مفید داخل آنها میشود استفاده میکنند.
— کنترل دما رطوبت و انرژی در این دستگاهها بسیار ساده میباشد.
— سرعت بالای خشک کردن با آنها مزیت بزرگی به حساب می آید.
— امکان خشک کردن در سطح تجاری و با حجم زیاد این دستگاه وجود دارد.
— زعفرانی که با این دستگاهها خشک می شود دارای عطر و رنگ بی نظیر و ظاهر زیبایی است که برای صادرات به شدت مهم است.
— احتمال بروز خطا و از دست رفتن زعفران در این روش تقریباً هیچ میباشد.
— خشک کردن با این دستگاه ها تضمینی برای حفظ رنگ و عطر و کیفیت زعفران شما می باشد.
4)روش خشک کردن زعفران با دستگاههای خشککن خانگی
استفاده از دستگاه خشک کن خانگی یکی دیگر از روش ها میباشد. این دستگاه شامل: هیتر برقی، فن، ترموستات برای کنترل دما، رطوبتسنج، محفظهای که در آن زعفران پاک شده گذاشته میشود و صفحه نمایشگر برای تنظیم دما و رطوبت است.
در این روش علاوه بر تسریع زمان خشک شدن و کاهش احتمال کپک زدگی، سوختگی و ازدسترفتن زعفران، کیفیت زعفران به خوبی حفظ میشود.
استفاده از ماکروویو نیز مانند دستگاههای خشک کن باعث حفظ کیفیت زعفران خشک شده و درعینحال کاهش زمان خشک شدن زعفران و رساندن آن به چند دقیقه میشود.
استفاده از ماکروویو علاوه بر حفظ کیفیت و کاهش زمان به دلیل استفاده از اشعه ماکروویو منجر به ازبینرفتن میکروبهای احتمالی در زعفران میشود. استفاده از این روش از نظر ویژگیهای رنگ عطر و کیفیت و تابع تأثیر نامطلوبی در زعفران خشک شده بر جای نمیگذارد.
مناسبترین شرایط برای خشک کردن با ماکروویو انرژی ۷۰۳ وات زمان 2.6 دقیقه و ضخامت ۲ سانتی متر تعیین شده است.
یکی دیگر از روشهای خشککردن مکانیزه زعفران استفاده از آونهای الکترونیکی میباشد. آون الکترونیکی قابلیت تنظیم دما را دارند و در حدود ۴۰ دقیقه زعفران خشک شده را با کیفیت مطلوب و بدون افت میزان رنگدهی با ظاهر مناسب در اختیار شما قرار میدهد.
در تحقیقاتی که انجام شده در روش آون الکتریکی دمای ۵۱ درجه سانتیگراد زمان ۱۲ دقیقه و ضخامت ۵ سانتیمتر مناسبترین شرایط برای خشک شدن زعفران میباشد.
نکته! بهطورکلی هرچه زمان خشک شدن زعفران کمتر باشد کیفیت آن بیشتر میباشد.
روشی برای خشک کردن زعفران مناسب است که در آن عناصر کروسین، پیکروکروسین و سافرانال حفظ شده و زعفران به خوبی خشک شود.
طی تحقیقاتی که انجام شده روش ماکروویو در حفظ کروسین و پیکرو کروسین موفق تر بوده و در روش آون سافرانال بهتر حفظ می شود.
بهترین روش برای قرار دادن زعفران در توری، پخش کردن آن روی توریها به ضخامت مناسب که در هر روش گفته شد میباشد. بعد از خشککردن زعفران آن را برای نگهداری در مکانی خشک و دور از نور خورشید باید نگهداری کرد.
نکته! درصد رطوبت مناسب برای زعفران خشک شده ۱۵ درصد طبق استانداردهای اعلام شده میباشد. اگر بخواهیم زعفران را به مدت طولانی نگهداری بکنیم این مقدار باید به ۱۲ درصد کاهش پیدا کند.
بهترین زعفران خشک شده، زعفرانی هست که کلاله آن کاملاً صاف خشک شود بدون هیچگونه فرخوردگی باشد. برای اینکه احتمال فرخوردگی را در کلالهها کاهش دهیم چه در روش سنتی و چه در روش مکانیزه باید به آن مقداری فشار فیزیکی وارد کنیم.
به این صورت که کلالههای زعفران رابین دو صفحه فلزی یا دو صفحه ام دی اف قرار میدهیم و این فشار فیزیکی در حد چند ثانیه برای صاف شدن زعفران کفایت میکند دقت کنید که خشک شدن زعفران نباید با فشار فیزیکی صورت بگیرد و نباید باعث له شدن زعفران شود.
برای داشتن زعفران اتویی لازم است از دستگاههایی صنعتی برای مرحله خشک کردن استفاده نمایید. کافی است زعفرانها را در ظرف خشک کن به خوبی قرار داده و آن را در محفظه بگذارید.
یکی از روشهای مرسوم برای خشک کردن گلبرگ زعفران روش سنتی است که در اولین مورد ذکر کردهایم. برای این کار اتاق تمیز و بدون گرد و غباری را انتخاب کنید، یک پارچه تمیز پهن کنید و گلبرگهای زعفران را بر روی آن بریزید بدون آن که گلبرگها در یک نقطه انباشته شوند و روی هم قرار بگیرند سسپس اجازه دهید در هوای آزاد و یا رو به روی آفتاب به خوبی خشک شوند.
راه دیگر استفاده از دستگاههای خشک کن میباشد میتوانید از همان دستگاههایی که در خشک کردن کلالهها استفاده میکنید برای خشک کردن گلبرگ زعفران نیز به کار ببرید.
زمانی که رنگ زعفران به قرمز تیره تبدیل شد یا زمانی که زعفران را بین دو انگشت قرار دهیم و با کمی فشار انگشتان زعفران خرد شود، زعفران خشک شده است.
زعفران خشک شده را به سرعت برای نگهداری به ظرف منتقل کرده و فرآیند بسته بندی زعفران در منزل را آغاز کنید. مدتزمان خشک شدن زعفران در این روش سه یا چهار روز ممکن است طول بکشد.
سود بسته بندی زعفران چقدر است؟ در مقالات دیگری از دهکده موفقیت این هزینه و سود را محاسبه کرده ایم.
خشک کردن زعفران یکی از مراحل مهم در زراعت زعفران میباشد. زیرا در این مرحله است که عطروطعم زعفران و کیفیت آن را باید حفظ کنیم و اگر این مرحله بهخوبی انجام نشود باعث ازدسترفتن سود زیادی میشود. درست است که سرعت در فرآوری زعفران به شدت مهم است اما الزاماً انجام هر کاری برای افزایش سرعت خشککردن زعفران کارآمد نیست.
در ضمن از تمام روش های بالا برای خشک کردن گلبرگ، ریشه و پرچم زعفران نیز می توانید استفاده کنید.
دیدگاه های شما
برای خشک کردن زعفران توی خونه روی بخاری باید درجه حرارت چقدر باشه و زعفران چه مدت روی بخاری بمونن؟
بخاری رو باید روی شعله کم بگذارین تا زعفران ها نسوزه. توی فاصله زمانی کم سر بزنید به زعفران ها تا زمانی که خشک بشن
من اسمال تو گلدون زعفران کاشتم و برداشت کردم تعدادش خیلی کمه و بخاری نداریم تو خونه چه طوری میتونم خشک کنم زعفران ها رو؟
سلام برای خشک کردن همین که روی بخاری بگذاریم زعفران ها رو خشک می شن دیگه؟ با اشعه مایکرویو مشکلی نداره؟
درود بر شما بله همین که روی بخاری قرار بگیرن خشک میشن فقط لازمه توجه کنین که نسوزن.
سلام خسته نباشید تو آون های خونگی هم میشه زعفران رو خشک کرد یا نه؟
درود بر شما بله تو آون هم می تونید زفران را در خانه خشک کند.
اشعه های ماکروویو برای خشک کردن مشکلی پیش نمیاره؟
درود بر شما خیر مدت زمان این روش در ماکروویو کمه و مشکلی از این بابت پیش نمیاد.اما اگر حساسیتی وجود داره از آون های خونگی یا بخاری میتونید استفاده کنید
سلام زعفران روی بخاری باحرارت زیادگذاشتم.احساس میکنم سوخته.ازکجابفهمم سوخته؟
درود بر شما دم کنید از بو و رنگدهیش متوجه میشید