روش خشک کردن زعفران اتویی + پرسی ( طرز خشک کردن زعفران در خانه )

بعد از آنکه چیدن گل‌های زعفران به اتمام رسید مهم ترین دغدغه زعفرانکاران خشک کردن زعفران می‌باشد. پروسه چیدن گل، پرکردن، جدا کردن کلاله‌ها و بسته بندی باید در سریع ترین زمان انجام شود تا کیفیت زعفران تولیدی حفظ شود.

عملیات خشک کردن کلاله‌های زعفران یکی از عوامل مهم است که تعیین می‌کند قیمت زعفران شما چقدر باشد و ذر چه بازاری به فروش برسد حتی اگر برای مصارف خانگی نیز زعفران خشک می‌کنید لازم است تا عملیات گرفتن رطوبت کلاله ها به درستی انجام شود.

روش‌های مختلفی برای خشک کردن زعفران در خانه یا در سطح گسترده و صنعتی وجود دارد که در این مقاله به آنها پرداخته‌ایم.

طرز خشک کردن زعفران در خانه چگونه است؟

1) روش خشک‌ کردن زعفران سنتی

– روش مرسوم خشک‌ کردن در نقاط زعفران خیز روش سنتی است. برای این کار، زعفرانی که پاک کرده‌ایم را در داخل سبدی با منافذ ریز قرار می‌دهیم.

– روی سبد را با پارچه‌ای تمیز می‌پوشانیم.

– این سبد باید در جایی قرار بگیرد که به‌ دور از هرگونه آلودگی و گردوغباری باشد.

– تهویه محیط در این روش خشک‌ کردن زعفران بسیار با اهمیت است توجه کنید که اتاق تهویه مناسب داشته باشد.

– اگر در روش سنتی خشک‌کردن زعفران دمای محیط مناسب نباشد، منجر به کاهش کیفیت و بروز قارچ و کپک در زعفران می‌شود.

– راهکاری که باعث ایجاد تهویه مناسب در روش سنتی می‌شود، این است که سبدهایی که زعفران در آن قرار گرفته را از سقف آویزان می‌کنند.

– کشاورزهای سنتی کار، اگر در زمان خشک‌ کردن آفتاب مناسب بتابد زعفران‌ها را در جلوی آفتاب قرار می‌دهند تا با گرمای آفتاب خشک شود.

2- روش خشک کردن زعفران روی بخاری

نحوه خشک کردن زعفران روی بخاری نیز یک روش سنتی است که در مقیاس پایین مناسب است.

در این روش خیلی راحت بعد از پاک کردن زعفران کلاله‌ها را روی یک سینی، یک کاغذ سفید یا حتی پارچه تمیز بچینید؛ سپس آن را روی بخاری با حرارت کم قرار دهید تا زمانی که کلاله‌های زعفران خشک شود.

معایب و مزایای روش خشک كردن به روی بخاری

-بدون هزینه و ساده است.
-به دلیل زمان بر‌بودن این طریقه خشک کردن زعفران از کیفیت نهایی آن کاسته می‌شود.
-احتمال تغییر رنگ در این روش بسیار بالاست.
-رطوبت و دما دو فاکتور لازم غیر قابل‌ کنترل در این روش هستند.
-امکان آلودگی زعفران در این روش به انواع قارچ‌ها، مواد خارجی، میکروب‌ها و کپک زدگی زعفران نیز ممکن است اتفاق بیفتد.

استفاده از روش خشک‌ کردن سنتی صرفا برای کسانی مناسب است که از  کاشت زعفران در گلدان  استفاده کرده‌اند، زیرا مقدار زعفران در کشت‌های خانگی زیاد نیست و با استفاده از این روش بدون صرف هزینه می‌توانند زعفران را خشک کنند.

2)خشک‌ کردن زعفران به روش اسپانیایی (تستینگ یا الک و هیتر)

روش اسپانیایی، ساده و کم‌هزینه است و یکی از روش‌های مناسب برای خشک کردن زعفران در خانه می‌باشد. در واقع با استفاده از این روش می‌توانید یک دستگاه خشک کردن خانگی بسازید!

 لوازم مورد نیاز برای ساخت دستگاه خشک کن خانگی:

— الک با توری ابریشمی (می‌توانیم به‌جای آن از توری‌های ابریشمی استفاده کنیم یا از آبکش هم می‌توان استفاده کرد)

— یک منبع حرارتی (می‌تواند بخاری باشد )

— پنکه سقفی یا پنکه ایستاده

1- برای ساخت دستگاه خشک کن خانگی در این روش، ابتدا اقدام به ساختن یک چهارپایه با چندطبقه می‌کنند. طبقات چارپایه باید حدود ۲۰ سانتیمتر با یکدیگر فاصله داشته باشد. حداکثر ۵ تا ۷ طبقه مناسب برای ساخت چهارپایه می‌باشد.

2- بعد از ساخت چهارپایه آن را در فاصله مناسبی با منبع حرارتی یا بخاری  قرار می‌دهد. زعفران‌هایی که پاک شدن به وزن ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم که می‌رسد درون ظرف با منافذ ریز که همان الک یا آبکش می‌باشد پخش می‌کنند.

3- الک یا سبد را روی طبقات چهارپایه روبروی منبع حرارتی قرار می‌دهند. دمای منبع حرارتی باید در حدود 60 تا 65 درجه باشد.

4- پنکه سقفی را روی دور کند در فاصله نسبتاً زیادی نسبت به بخاری قرار می‌دهند. دقت کنید که پنکه باید روی دور کند باشد. علت استفاده از پنکه برای تهویه هوا می‌باشد.

5- برای خارج شدن رطوبت از زعفران حتماً باید از ظرفی استفاده کنید که در انتهای آن سوراخ‌ها و منافذی وجود داشته باشد یا می‌توانید از پارچه‌های توری ابریشمی استفاده کنید.

6- بعد از قراردادن ظرف مقابل بخاری، ساخت دستگاه خشک کن خانگی شما به راحتی انجام شد؛ دیگر به ظرف حاوی زعفران دست نزنید و جابه‌جایی نداشته باشید تا ۱۵ – ۲۰ دقیقه از زمان گذاشتن ظرف روبه‌روی منبع حرارتی بگذرد.

7- پس از ۱۵ یا ۲۰ دقیقه سپری شدن از زمانی که زعفران‌ها را مقابل منبع رطوبتی قرار دادیم، روی توری یا الکی که حاوی زعفران است توری دیگری قرار می‌دهیم.

8- زعفران‌های توری اول را به توری دوم منتقل می‌کنیم و ۱۵ تا ۲۰ دقیقه اجازه می‌دهیم زعفران‌ها در توری دوم روبه‌روی منبع حرارتی قرار بگیرد.

9- در حدود ۳ تا ۴ مرتبه جابه‌جا کردن زعفران را تکرار کرده و بعد از ۵۰ دقیقه زعفران به‌خوبی خشک می‌شود.

10- پس از خشک شدن زعفران، به‌ سرعت آن را به ظروف نگهداری منتقل نکنید ابتدا آن را روی پارچه کاملاً تمیزی قرار دهید تا حرارت خود را از دست بدهد و زعفران خنک شود؛ سپس آن را به ظرف مناسب منتقل کرده و در جای خنک نگهداری کنید.

**اگر مقدار زعفران شما آن‌قدر زیاد نیست که بخواهید هزینه خرید چهارپایه را انجام بدهید می‌توانید از سینی یا کاغذ A4 استفاده کنید. سینی یا کاغذ حاوی زعفران را روبه‌روی منبع حرارتی با فاصله مناسب یا روی بخاری با کمترین شعله قرار دهید.**

 معایب و مزایا

— امکان کنترل میزان رطوبت وجود ندارد.

— امکان کنترل حرارت تا حدودی ممکن است.

— اگر دما زیاد شود منجر به تیرگی و سوخته شدن زعفران می شود.

— اگر دما کم باشد منجر به کپک زدگی و نرم شدن زعفران می‌شود.

— قیمت فراهم‌کردن این ابزار پایین است و برای تمام زعفران‌کاران امکان استفاده از این روش وجود دارد.

— در مقادیر کم هم قابل انجام است.

— سرعت خشک شدن در این روش بیشتر از روش سنتی می‌باشد.

— زعفران کیفیت مطلوبی خواهد داشت اما باز هم کیفیت آن با روش صنعتی قابل مقایسه نیست.

توجه کنید! زعفران را به‌صورت یکنواخت روی طبقه پخش کنید و آنها را زیاد روی هم انباشته نکنید. قطر زعفران روی الک به ۲-۳ سانتی‌متر برسد مناسب است.

3)نحوه خشک کردن زعفران به صورت مکانیزه

بهترین روش خشک‌ کردن زعفران، استفاده از روش مکانیزه و دستگاه‌ خشک‌ کن زعفران صنعتی می‌باشد. در این دستگاه‌ها تمام فاکتورها مثل گرما، رطوبت و منبع انرژی قابل‌کنترل هستند؛ بنابراین می‌توانیم بهترین و باکیفیت‌ترین زعفران را با توجه به این دستگاه‌ها به دست بیاوریم. زعفرانی که با دستگاه‌های مکانیزه خشک می‌شود بالاترین کیفیت و بهترین رنگ و عطر را دارد.

کار با این دستگاه‌ها بسیار ساده است؛ فقط کافی است زعفران‌های پاک شده و فرآوری شده را به قطر ۲ الی ۳ سانتی‌متر به روی توری‌های دستگاه قرار بدهیم.

چگونه گلبرگ زعفران را خشک کنیم؟