بعد از آنکه چیدن گل های زعفران به اتمام رسید مهم ترین دغدغه زعفرانکاران خشک کردن زعفران می باشد. پروسه چیدن گل، پرکردن، جدا کردن کلاله ها و بسته بندی باید در سریع ترین زمان انجام شود تا کیفیت زعفران تولیدی حفظ شود.
عملیات خشک کردن کلاله های زعفران یکی از عوامل مهم است که تعیین می کند قیمت زعفران شما چقدر باشد و ذر چه بازاری به فروش برسد حتی اگر برای مصارف خانگی نیز زعفران خشک می کنید لازم است تا عملیات گرفتن رطوبت کلاله ها به درستی انجام شود.
روش های مختلفی برای خشک کردن زعفران در خانه یا در سطح گسترده و صنعتی وجود دارد که در این مقاله به آنها پرداخته ایم.
– روش مرسوم خشککردن زعفران در نقاط زعفران خیز روش سنتی است. برای خشککردن زعفران در روش سنتی، زعفرانی که پاک کرده‌ایم را در داخل سبدی با منافذ ریز قرار می‌دهیم.
– روی سبد را با پارچه‌ای تمیز می‌پوشانیم.
– این سبد باید در جایی قرار بگیرد که به دور از هرگونه آلودگی و گردوغباری باشد.
– تهویه محیط در این روش خشککردن زعفران بسیار با اهمیت است توجه کنید که اتاق تهویه مناسب داشته باشد.
– اگر در روش سنتی خشککردن زعفران دمای محیط مناسب نباشد، منجر به کاهش کیفیت و بروز قارچ و کپک در زعفران می شود.
– راهکاری که باعث ایجاد تهویه مناسب در روش سنتی می‌شود، این است که سبدهایی که زعفران در آن قرار گرفته را از سقف آویزان می‌کنند.
– کشاورزها سنتی کار در زمان خشک کردن اگر آفتاب مناسب بتابد زعفران‌ها را در جلوی آفتاب قرار می‌دهند تا با گرمای آفتاب خشک شود.
روش خشک کردن زعفران روی بخاری نیز یک روش سنتی است که در مقیاس پایین مناسب است.
در این روش خیلی راحت کلاله های زعفران را روی یک سینی، یک کاغذ سفید یا حتی پارچه تمیز بچینید؛ سپس آن را روی بخاری با حرارت کم قرار دهید تا زمانی که کلاله های زعفران خشک شود.
بدون هزینه و ساده است.
در این روش زمان خشککردن زعفران بسیار طولانی می‌شود و این موضوع از کیفیت زعفران می‌کاهد.
احتمال تغییر رنگ در این روش بسیار بالاست.
رطوبت و دما دو فاکتورهای لازم غیر قابل کنترل هستند.
امکان آلودگی زعفران در این روش به انواع قارچ‌ها، مواد خارجی، میکروب‌ها و کپک زدگی زعفران نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
استفاده از روش خشک کردن سنتی صرفا برای کسانی است که از کاشت زعفران در گلدان استفاده کرده اند، زیرا مقدار زعفران در کشت‌های خانگی زیاد نیست و با استفاده از این روش بدون صرف هزینه می‌توانند زعفران را خشک کنند.
روش خشک کردن اسپانیایی زعفران، ساده و کم‌هزینه است و یکی از روش های مناسب برای خشک کردن زعفران در خانه می باشد. در واقع با استفاده از این روش می توانید یک دستگاه خشک کردن خانگی بسازید!
الک با توری ابریشمی (می‌توانیم به‌جای آن از توری‌های ابریشمی استفاده کنیم یا از آبکش هم می‌توان استفاده کرد)
یک منبع حرارتی(می‌تواند بخاری باشد)
پنکه سقفی یا پنکه ایستاده
– برای ساخت دستگاه خشک کن خانگی در این روش، ابتدا اقدام به ساختن یک چهارپایه با چندطبقه می‌کنند. طبقات چارپایه باید حدود ۲۰ سانتیمتر با یکدیگر فاصله داشته باشد. حداکثر ۵ تا ۷ طبقه مناسب برای ساخت چهارپایه می‌باشد.
– بعد از ساخت چهارپایه آن را در فاصله مناسبی با منبع حرارتی یا بخاری قرار می‌دهد. زعفران‌هایی که پاک شدن به وزن ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم که می‌رسد درون ظرف با منافذ ریز که همان الک یا آبکش می‌باشد پخش می‌کنند.
– الک یا سبد را روی طبقات چهارپایه روبروی منبع حرارتی قرار می‌دهند. دمای منبع حرارتی باید در حدود 60 تا 65 درجه باشد.
– پنکه سقفی را روی دور کند در فاصله نسبتاً زیادی نسبت به بخاری قرار می‌دهند. دقت کنید که پنکه باید روی دور کند باشد. علت استفاده از پنکه برای تهویه هوا می‌باشد.
– برای خارج شدن رطوبت از زعفران می‌باشد حتماً باید از ظرفی استفاده کنید که در انتهای آن سوراخ‌ها و منافذی وجود داشته باشد یا می توانید از پارچه‌های توری ابریشمی استفاده کنید.
بعد از قراردادن ظرف مقابل بخاری، ساخت دستگاه خشک کن خانگی شما به راحتی انجام شد؛ دیگر به ظرف حاوی زعفران دست نزنید و جابه‌جایی نداشته باشید تا ۱۵ – ۲۰ دقیقه از زمان گذاشتن ظرف روبه‌روی منبع حرارتی بگذرد.
– پس از ۱۵ یا ۲۰ دقیقه سپری شدن از زمانی که زعفران‌ها را مقابل منبع رطوبتی قرار دادیم، روی توری یا الکی که حاوی زعفران است توری دیگری قرار می‌دهیم.
– زعفران‌های توری اول را به توری دوم منتقل می‌کنیم و ۱۵ تا ۲۰ دقیقه اجازه می‌دهیم زعفران‌ها در توری دوم روبه‌روی منبع حرارتی قرار بگیرد.
– در حدود ۳ تا ۴ مرتبه جابه‌جا کردن زعفران را تکرار کرده و بعد از ۵۰ دقیقه زعفران به‌خوبی خشک می‌شود.
– پس از خشک شدن زعفران، به سرعت آن را به ظروف نگهداری منتقل نکنید ابتدا آن را روی پارچه کاملاً تمیزی قرار دهید تا حرارت خود را از دست بدهد و زعفران خنک شود؛ سپس آن را به ظرف مناسب منتقل کرده و در جای خنک نگهداری کنید.
**اگر مقدار زعفران شما آن‌قدر زیاد نیست که بخواهید هزینه خرید چهارپایه را انجام بدهید میتوانید از سینی یا کاغذ A4 استفاده کنید. سینی یا کاغذ حاوی زعفران را روبه‌روی منبع حرارتی با فاصله مناسب یا روی بخاری با کمترین شعله قرار دهید.**
**با روش اسپانیایی میتوانید به راحتی زعفران را در خانه با بخاری خشک کنید.**
امکان کنترل میزان رطوبت وجود ندارد.
امکان کنترل حرارت تا حدودی ممکن است.
اگر دما زیاد شود منجر به تیرگی و سوخته شدن زعفران می شود.
اگر دما کم باشد منجر به کپک زدگی و نرم شدن زعفران می‌شود.
قیمت فراهم‌کردن این ابزار پایین است و برای تمام زعفرانکاران امکان استفاده از این روش وجود دارد.
در مقادیر کم هم قابل انجام است.
سرعت خشک شدن در این روش بیشتر از روش سنتی می‌باشد.
زعفران کیفیت مطلوبی خواهد داشت اما باز هم کیفیت آن با روش صنعتی قابل مقایسه نیست.
توجه کنید! زعفران را به‌صورت یکنواخت روی طبقه پخش کنید و آنها را زیاد روی هم انباشته نکنید. قطر زعفران روی الک به ۲-۳ سانتیمتر برسد مناسب است.
بهترین روش خشک کردن زعفران، استفاده از روش مکانیزه و دستگاه خشک کن زعفران صنعتی می‌باشد. در این دستگاه‌ها تمام فاکتورها مثل گرما، رطوبت و منبع انرژی قابل‌کنترل هستند؛ بنابراین می‌توانیم بهترین و باکیفیت‌ترین زعفران را با توجه به این دستگاه‌ها به دست بیاوریم. زعفرانی که با دستگاه‌های مکانیزه خشک می‌شود بالاترین کیفیت و بهترین رنگ و عطر را دارد.
کار با این دستگاه‌ها بسیار ساده است؛ فقط کافی است زعفران‌های پاک شده و فرآوری شده را به قطر ۲ الی ۳ سانتیمتر به روی توری‌های دستگاه قرار بدهیم.
برای دریافت مشاوره در مورد دستگاه صنعتی خشک کردن زعفران با مشاوران ما تماس بگیرید.
دستگاه خشک کن خورشیدی:
از طریق جذب اشعه‌های خورشید رطوبت را از کلاله‌های زعفران خارج کرده و زعفران را خشک می‌کند.
خشک کردن با انتقال هوا:
در این دستگاه هوای گرم مستقیماً با خود زعفران ارتباط پیدا می‌کند. این دستگاه‌ها تونل‌های خشک‌کن دارند و با کمک نیروی باد و بر اساس اختلاف جرمی می‌تواند گلبرگ و کلاله‌های زعفران را از یکدیگر جدا کند و محصول نهایی را به‌صورت خشک شده در اختیار شما قرار می‌دهند.
خشک کن‌های تحت خلأ یا خشککردن با فشار هوا:
این روش برای خشک کردن مواردی که، حرارت زیاد باعث ازبین‌رفتن مواد مفید داخل آنها می‌شود استفاده می‌کنند.
کنترل دما رطوبت و انرژی در این دستگاه‌ها بسیار ساده می‌باشد.
سرعت بالای خشک کردن با آنها مزیت بزرگی به حساب می آید.
امکان خشک کردن در سطح تجاری و با حجم زیاد این دستگاه وجود دارد.
زعفرانی که با این دستگاه ها خشک می شود دارای عطر و رنگ بی نظیر و ظاهر زیبایی است که برای صادرات به شدت مهم است.
احتمال بروز خطا و از دست رفتن زعفران در این روش تقریباً هیچ می‌باشد.
خشک کردن با این دستگاه ها تضمینی برای حفظ رنگ و عطر و کیفیت زعفران شما می باشد.
4)روش خشک کردن زعفران با دستگاه‌های خشک‌کن خانگی
استفاده از دستگاه خشک کن خانگی یکی دیگر از روش ها می‌باشد. این دستگاه شامل: هیتر برقی، فن، ترموستات برای کنترل دما، رطوبت‌سنج، محفظه‌ای که در آن زعفران پاک شده گذاشته می‌شود و صفحه نمایشگر برای تنظیم دما و رطوبت است.
در این روش علاوه بر تسریع زمان خشک شدن و کاهش احتمال کپک زدگی، سوختگی و ازدست‌رفتن زعفران، کیفیت زعفران به خوبی حفظ می‌شود.
استفاده از ماکروویو نیز مانند دستگاه‌های خشک کن باعث حفظ کیفیت زعفران خشک شده و درعین‌حال کاهش زمان خشک شدن زعفران و رساندن آن به چند دقیقه می‌شود.
استفاده از ماکروویو علاوه بر حفظ کیفیت و کاهش زمان به دلیل استفاده از اشعه ماکروویو منجر به ازبین‌رفتن میکروب‌های احتمالی در زعفران می‌شود. استفاده از این روش از نظر ویژگی‌های رنگ عطر و کیفیت و تابع تأثیر نامطلوبی در زعفران خشک شده بر جای نمی‌گذارد.
مناسب‌ترین شرایط برای خشک کردن با ماکروویو انرژی ۷۰۳ وات زمان 2.6 دقیقه و ضخامت ۲ سانتی متر تعیین شده است.
یکی دیگر از روش‌های خشککردن مکانیزه زعفران استفاده از آون‌های الکترونیکی می‌باشد. آون الکترونیکی قابلیت تنظیم دما را دارند و در حدود ۴۰ دقیقه زعفران خشک شده را با کیفیت مطلوب و بدون افت میزان رنگ‌دهی با ظاهر مناسب در اختیار شما قرار می‌دهد.
در تحقیقاتی که انجام شده در روش آون الکتریکی دمای ۵۱ درجه سانتیگراد زمان ۱۲ دقیقه و ضخامت ۵ سانتیمتر مناسب‌ترین شرایط برای خشک شدن زعفران می‌باشد.
نکته! به‌طورکلی هرچه زمان خشک شدن زعفران کمتر باشد کیفیت آن بیشتر می‌باشد.
روشی برای خشک کردن زعفران مناسب است که در آن عناصر کروسین، پیکروکروسین و سافرانال حفظ شده و زعفران به خوبی خشک شود.
طی تحقیقاتی که انجام شده روش ماکروویو در حفظ کروسین و پیکرو کروسین موفق تر بوده و در روش آون سافرانال بهتر حفظ می شود.
بهترین روش برای قرار دادن زعفران در توری، پخش کردن آن روی توری‌ها به ضخامت مناسب که در هر روش گفته شد می‌باشد. بعد از خشککردن زعفران آن را برای نگهداری در مکانی خشک و دور از نور خورشید باید نگهداری کرد.
نکته! درصد رطوبت مناسب برای زعفران خشک شده ۱۵ درصد طبق استانداردهای اعلام شده می‌باشد. اگر بخواهیم زعفران را به مدت طولانی نگهداری بکنیم این مقدار باید به ۱۲ درصد کاهش پیدا کند.
بهترین زعفران خشک شده، زعفرانی هست که کلاله آن کاملاً صاف خشک شود بدون هیچ‌گونه فرخوردگی باشد. برای اینکه احتمال فرخوردگی را در کلاله‌ها کاهش دهیم چه در روش سنتی و چه در روش مکانیزه باید به آن مقداری فشار فیزیکی وارد کنیم.
به این صورت که کلاله‌های زعفران رابین دو صفحه فلزی یا دو صفحه ام دی اف قرار می‌دهیم و این فشار فیزیکی در حد چند دقیقه برای صاف شدن زعفران کفایت می‌کند.
دقت کنید که خشک شدن زعفران نباید با فشار فیزیکی صورت بگیرد.
زمانی که رنگ زعفران به قرمز تیره تبدیل شد یا زمانی که زعفران را بین دو انگشت قرار دهیم و با کمی فشار انگشتان زعفران خرد شود، زعفران خشک شده است.
زعفران خشک شده را به سرعت برای نگهداری به ظرف منتقل کرده و بسته بندی کنید. مدت‌زمان خشک شدن زعفران در این روش سه یا چهار روز ممکن است طول بکشد.
سود بسته بندی زعفران چقدر است؟ در مقالات دیگری از دهکده موفقیت این هزینه و سود را محاسبه کرده ایم.
خشک کردن زعفران یکی از مراحل مهم در زراعت زعفران می‌باشد. زیرا در این مرحله است که عطروطعم زعفران و کیفیت آن را باید حفظ کنیم و اگر این مرحله به‌خوبی انجام نشود باعث ازدست‌رفتن سود زیادی می‌شود. درست است که سرعت در فرآوری زعفران به شدت مهم است اما الزاماً انجام هر کاری برای افزایش سرعت خشککردن زعفران کارآمد نیست.
در ضمن از تمام روش های بالا برای خشک کردن گلبرگ، ریشه و پرچم زعفران نیز می توانید استفاده کنید.
دیدگاه های شما
برای خشک کردن زعفران توی خونه روی بخاری باید درجه حرارت چقدر باشه و زعفران چه مدت روی بخاری بمونن؟
بخاری رو باید روی شعله کم بگذارین تا زعفران ها نسوزه. توی فاصله زمانی کم سر بزنید به زعفران ها تا زمانی که خشک بشن
من اسمال تو گلدون زعفران کاشتم و برداشت کردم تعدادش خیلی کمه و بخاری نداریم تو خونه چه طوری میتونم خشک کنم زعفران ها رو؟
سلام برای خشک کردن همین که روی بخاری بگذاریم زعفران ها رو خشک می شن دیگه؟ با اشعه مایکرویو مشکلی نداره؟
درود بر شما بله همین که روی بخاری قرار بگیرن خشک میشن فقط لازمه توجه کنین که نسوزن.
سلام خسته نباشید تو آون های خونگی هم میشه زعفران رو خشک کرد یا نه؟
درود بر شما بله تو آون هم می تونید زفران را در خانه خشک کند.
اشعه های ماکروویو برای خشک کردن زعفران مشکلی پیش نمیاره؟
درود بر شما خیر مدت زمان خشک کردن زعفران در ماکروویو کمه و مشکلی از این بابت پیش نمیاد.اما اگر حساسیتی وجود داره از آون های خونگی یا بخاری میتونید استفاده کنید
سلام زعفران روی بخاری باحرارت زیادگذاشتم.احساس میکنم سوخته.ازکجابفهمم سوخته؟
درود بر شما دم کنید از بو و رنگدهیش متوجه میشید