ما به خوبی میدونیم بیشتر آب مصرفی در کشورمون مربوط به کشاورزی میشه. یکی از راه های جلوگیری از مصرف بیش از حد آب مخصوصا در شهرهایی که با خشکی مواجه هستن؛ تغییر الگوی کشت و جایگزین کردن گیاهان کم آب مانند افزایش کشت زعفران و موسیر هست.
یکی از این گیاهان کم آب با سوددهی سریع و بالا و پر از خواص گوناگون برای بدن گیاه موسیره. توی این مقاله در مورد کشت موسیر در گلدان، زمین زراعی، باغچه و باغ صحبت می کنیم.
ریشه زراعت موسیر غرب آسیاست. موسیر در ایران به صورت وحشی در دامنه های زاگرس و مرکزی رشد میکنه و کشت موسیر در زمین زراعی به تازگی مرسوم شده؛ گیاه علفی و چند ساله و معطر موسیر از دسته گیاهان سردسیری با گونه های فراوانه.
موسیر خوراکی از پیازچه های موسیر که توی خاک کشت شده و درشت میشن، به وجود میاد. پیازچه موسیر (که علمیش میشه کورم) به پیاز سیر شباهت زیادی داره. طعم موسیر نسبت به پیاز و سیر ملایم تره.
رنگ گلهای موسیر بنفش و سفید رنگه. برگهای موسیر سبز، نیزه ای و نوک تیز هستن و بعد از تکمیل رشد طولشون به ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر میرسه. گیاه موسیر بذر انبوهی تولید میکنه.
موسیر دانمارکی (هلندی) : این نوع موسیر شباهت زیادی به موسیر های وحشی ایران داره. پیاز هاش درشت و گرده و رنگ موسیر دانمارکی زرده؛ ولی بعضی از گونه های آن سفید مایل به صورتی و قرمز هم هست.
موسیر روسی : تندتر از سایر موسیرهاست و کاملا گرد و توپره.
موسیر ایرانی : این نوع موسیر دارای غده های کوچک و کشیده هست.
1. رفع نیاز آبی با رطوبت خاک
2. میزان بالای تقاضا محصول
3. مقاوم به خشکی
به دلیل همین مزیت های فوق العاده اس که امروزه در شهرهای مختلف کشت موسیر در زمین زراعی ترویج پیدا کرده مثل آوج و دهگلان. همینطور پارسال برای اولین بار در اذربایجان شرقی هم موسیر کشت شده!
1. خاک:
خاکی مناسب کاشت پیاز موسیره که بافتش به صورت لومی-شنی باشه. کشت موسیر در خاک های سنگین و رسی بازدهی اقتصادی مناسبی نداره.
خاک هایی که برای کشت موسیر در زمین زراعی انتخاب میشه، باید از زهکشی مناسبی برخوردار باشه. زهکشی مناسب یعنی آبی که در منطقه ی ریشه هست به خوبی تخلیه بشه؛ در غیر اینصورت ریشه ی گیاه در اثر جمع شدن آب و وجود آب اضافه دچار پوسیدگی میشه.
2. ph خاک :
موسیر نسبت به نوسان پی اچ خاک مقاوم بوده و در خاک هایی با ph 8.3-4.5 به خوبی رشد میکنه.
3. نور:
موسیر نسبت به سایه و کوتاهی طول روز مقاومه؛ اما برای بهره وری بالا لازمه کشت موسیر در زمین زراعی در مناطقی که نور مورد نیاز فراهمه انجام بشه. تابش مناسب در طول روز و داشتن ۶ تا ۸ تابش آفتاب میزان عملکرد مزرعه را به طور چشمگیری بیشتر میکنه.
4. دما:
دمای مورد نیاز رشد موسیر ۱۰ الی ۱۳ درجه در کشت پاییزه و ۱۵ الی ۲۵ درجه در کشت بهاره ست. موسیر دمای ۲۰- درجه سانتی گراد را هم میتونه تحمل کنه.
5. ارتفاع از سطح دریا:
کشت پیاز موسیر در اتفاع ۲۱۰۰ الی ۱۸۰۰ متر از سطح دریا به خوبی انجام میشه. مزارع موسیر در مناطق کوهستانی و مرتفع عملکرد بهتری دارن.
موسیر برای رشد به آب زیادی احتیاج نداره؛ اما حفظ همیشگی رطوبت خاک برای رشد آن لازم و ضروریه. حداقل میزان بارندگی در مناطقی که میشه موسیر در آنجا کاشته بشه، ۳۰۰ میلیمتر در سال هست.
آبیاری غرقابی سبب بروز پوسیدگی در ریشه و پیاز موسیر میشه. استفاده از روش آبیاری قطره ای در حفظ آب و کافی بودن آب برای کشت موسیر در زمین بسیار کمک کنندست.
موسیر ایرانی به صورت خودرو و وحشی توی نقاط کوهستانی در میاد. از مناطقی که میشه گیاه موسیر را کشت کرد: کردستان، همدان، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، قزوین و فارس هست.
گیاه موسیر با کاهش سرمای هوا در اسفند ماه از خاک بیرون امده و جوانه آن نمایان میشه و در واقع رشد رویشی خودش رو آغاز میکنه.
بعد از رشد رویشی از اواخر فروردین تا اواسط اردیبهشت (در مناطق مختلف با توجه به دمای هوا متفاوته) گلدهی موسیر شروع میشه در زمانی که ارتفاع ساقه موسیر ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی متر برسه شروع به گلدهی میکنه.
در خرداد ماه دوره گلدهی به اتمام رسیده و دوره پرکردن دانه شروع می شه. بعد از پر شدن دانه های موسیر در تیرماه ریزش دانه و بذر اتفاق می‌افته و بقیه سال گیاه در خواب به سر می بره.
اگر قصد بذر گیری از موسیر را ندارین هنگامیکه موسیرها به گل رفتن حتما گل ها رو بچینین چون گل دادن باعث شروع فاز زایشی رشد میشه و از طعم خوش موسیر کم می کنه.
 |
موسیر به وسیله کاشت بذر و کاشت پیاز تکثیر می شه. موسیر های وحشی که در دامنه کوه ها به صورت خودرو رشد می کنن، تولید بذر مادری برای کاشت نمی کنن.
در اواخر پاییز پیازچه های موسیر مادری تکثیر شده و به چند غده دختری ریزتر تبدیل میشن که از آنها برای کشت سال بعد استفاده میکنن. در مناطق گرمسیر کشت پاییزه موسیر برای احداث مزارع موسیر توصیه میشه.
قبل از هر چیزی توصیه ما اینه که قبل از کشت موسیر در زمین زراعیتون از خاک مزرعتون نمونه برای آزمایش خاک تهیه کنین.
گرفتن آزمایش خاک برای آشنایی کامل از وضعیت بافت خاک و میزان عناصر موجود در خاک ضروریه. با نشون دادن برگه آنالیز خاک به یک مشاور میتونین یک تجویز کودی مناسب برای مزرعه موسیر بگیرین و هزینه های اضافه را هوشمندانه کم کنین!
بعد از اینکه آزمایش خاک رو گرفتین، ۵۰-۳۰ تن کود گاوی کاملا پوسیده در هکتار باید به مزرعه موسیر بدین بعد زمین رو با گاو آهن، شخم عمیق (30سانتی) بزنین.
توجه کنین کود دامی پوسیده نیاز به فرآوری با زئولیت کشاورزی و یا (گوگرد+اوره+کاه و کلش) دارد.
بعد از انجام عملیات شخم هر نوع ضایعات اضافی مانند سنگ، کلوخ و ریشه گیاهانی که از کشت های قبل در زمین مانده باید جمع آوری شه چون در عملکرد مزرعه کشت موسیر تاثیرگذاره.
باقی کودها پس آنالیز خاک طبق نیاز مزرعه باید تجویز شه؛ ولی در یک فرمول کلی 300 کیلو فسفات و 300 کیلو کود ازته (به صورت سرک) به همراه 200 کیلو پتاس برای هر هکتار مزرعه کشت موسیر تجویز میشه.
کاشت موسیر به چند طریق صورت میگیره :
• روش کاشت موسیر در زمین زراعی
1. روش کشت مکانیزه موسیر
2. کشت موسیر به روش دستی
• کشت موسیر در باغ و باغچه
• کشت موسیر به صورت هیدروپونیک
قبل از هر نوع کاشت پیاز و غده هار باید با قارچکش ضدعفونی شوند.
قبل از کشت پیازچه ها رو در سه دسته ی بزرگ، کوچک و متوسط تقسیم کنین.
در هر هزار متر مربع ۱۲۰ الی ۱۵۰ کیلوگرم پیاز موسیر کاشته میشه؛ یعنی در هر هکتار 1-2 تن پیاز موسیر می کارن. اندازه پیازچه موسیر مناسب برای برداشت خوب در سال اول باید در حدود20-25 گرم باشه.
برای کاشت بذر موسیر در زمین زراعی به طور مستقیم، ۴ هفته قبل از آخرین سرمای زمستانه اقدام به کشت کنین. کاشت بذر بازدهی بلند مدت داشته و بین ۵ تا ۷ سال زمان نیاز داره تا به برداشت برسه؛ اما با توجه به نیاز های اولیه کم و قیمت پایین بذر موسیر، کاملا توجیه اقتصادی داره.
پیاز موسیر در زمین به روش کشت ردیفی کاشته میشه. فاصله بین ردیف ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر و فاصله پیازچه ها در ردیف ۱۰ الی ۱۵ سانتی متر در نظر گرفته میشه.
بهتره پیازچه ها را به طور کامل زیر خاک دفن نکنین و بخشی از پیازچه ها(حدود4/3) بیرون از خاک باقی بمونه؛ بعد از گذشت دو هفته پیازچه ها جوانه می زنن، ۵-۳ سانتیمتر خاک در اطراف پیازچه ریخته بشه تا بذر کامل پوشیده بشه.
کشت مکانیزه موسیر رو میتونین با ایجاد تغییرات در دستگاه سیرکار به راحتی انجام بدین. کشت موسیر با دستگاه سیب زمینی کار نیز انجام پذیره اما پیازچه ها باید رو باید به صورت دستی در لوله ی سقوط قرار بدین.
در مناطق سردسیر در اواخر زمستان و اوایل بهار بعد از اتمام یخبندان کشت موسیر در زمین زراعی انجام میشه. موسیرهایی که در بهار کاشته می شن اندازه بزرگتری دارن؛ زیرا گیاه در روز های بلند و آفتابی رشد بهتری داره. این موسیرها با هدف تجاری خشک کردن، کاشته میشن.
کشت موسیر در مناطق گرمسیر و معتدله اوایل پاییز تا اوایل زمستان(قبل از شروع سرمای زمستانه) انجام میشه. محصول موسیر در کشت های پاییزه زودتر از کشت بهاره به بار میرسه. کشت پاییزه موسیر باعث میشه از تنش های آبیاری وگرما دور باشه.
اگر کشت پاییزه موسیر رو انجام میدین باید بعد از کشت روی خاک مالچ پاشی کنین. برای مالچ میتونین از کاه وکلش، یونجه خشک شده یا تراشه های چوب استفاده کنین. حدود 15 سانت مالچ روی خاک قرار بگیره کافیه.
توی بهار مالچ رو از روی خاک بردارین و طبق نیاز خاک مزرعه موسیر که توی آزمایش خاک مشخص شده به زمین کشت موسیر NPK بدین.
همانطور که گفته شد رطوبت همیشگی بستر و خاک مزرعه کشت موسیر در طول دوران رشد الزامی هست. مالچ پاشی سبب کاهش تبخیر و حفظ رطوبت میشه.
حدود ده هفته قبل از شروع یخبندان بذر موسیر را در محیط گلخانه در سینی های نشا با بستر مناسب میکارن و با قرار دادن آنها در درجه دما ۲۵ الی ۱۵ درجه و ۶ تا ۸ ساعت در روز نوردهی به مرحله جوانه زنی میرسانن.
۱۰ تا ۱۴ روز بعد جوانه ها شکل میگیرن. با رسیدن اندازه گیاهچه ها به ۵ تا ۷ سانتی متر عمل تنک کردن (کم کردن تراکم با حذف گیاهان اضافی) در هر حفره سینی رو انجام بدین تا در هر حفره تنها یک گیاه باقی بمونه. ۸ هفته بعد از کاشت بذر گیاهچه ها به ۱۲ الی ۱۵ سانتی متر میرسن و زمان انتقال به زمین اصلی فرا میرسه.
خاک مناسب برای کاشت پیاز موسیر در گلدان، خاک لومی-شنی سبک به همراه پیت ماس با حاصلخیزی بالا و زهکشی خوبه.
زیر گلدان کشت موسیر را کمی پرلیت و سنگ ریخته تا علاوه بر تامین زهکشی به حفظ رطوبت نیز کمک کنه و بعد روش خاک بریزین.
پیازچه ها رو طبق اندازشون جدا کرده و توی عمق ۲ الی۳ سانتیمتری خاک بکارین؛ دوباره روی پیازچه های موسیر خاک بریزین. توجه کنید که قسمتی از پیازچه موسیر بیرون از خاک باشه در حدود 4/3 پیاز بیرون باشه کافیه. بعد از کاشت موسیر در گلدان، بلافاصله آنها را آبیاری کنین.
هر وقت سطح خاک گلدان موسیر خشک شد آبیاری انجام بدین؛ اما آبیاری بیش از حد سبب پوسیدگی پیازچه ها میشه پس بیش از اندازه گلدان موسیر را آبیاری نکنین.
۱ تا ۲ هفته بعد پیازچه موسیر جوانه میزنه؛ بعد از ظهور جوانه مقداری خاک نرم به گلدان کشت موسیر اضافه کنین تا قسمت بالایی پیاز موسیر به زیر خاک بره و پوشیده بشه.
سه ماه بعد از کاشت موسیر در گلدان، برگ ها کم کم زرد میشن و بایستی آبیاری را متوقف کرد، در آن زمان پیازهای موسیر قابل برداشت و استفاده هستن.
پیازهای موسیر را بعد از برداشت دسته بندی کرده و در جایی خنک که هوا جریان داره آویزان کنین. می توانید از آنها به طور تازه در ماست و سالاد استفاده کنین.
اصلی ترین دشمن مزرعه کشت موسیر موش ها و جوندگان دیگر هستن که علاقه زیادی به خوردن موسیر نشان میدن. گذاشت تله و محافظت از موسیر با کشیدن توری برای مبارزه با جوندگان ضرروی هست.
آفت بیشتر گیاهان، کرم سفید، موسیر را هم در امان نگذاشته. کشاورزان جهت محافظت مزرعه در برابر کرم ها، به روش طبیعی پاشیدن خاکستر چوب و یا از سموم شیمایی استفاده می کنن.
رقابت ریشه ای و سایه اندازی علف هرز سبب کاهش عملکرد مزرعه میشه بنابراین داشتن برنامه معین برای از بین بردن علف هرز الزامی هست. تا حد ممکن از سموم برای مبارزه با علف های هرز استفاده نکنین و از روش های دستی و وجین بهره ببرین.
هر گاه قسمت هوایی موسیر شروع به زرد شدن کرد زمان برداشت موسیر فرا میرسه. ۱۰۰-120 روز پس از زمان کاشت پیاز موسیر درشت و قابل برداشت شده.
ظهور برگ های زرد و قهوه ای به معنی این هست که باید قطع آبیاری و خروج بوته ها از زمین انجام بشه؛ برگ ها را از یک سانتی متری بالای غده قطع می کنن.
در هر بوته ی موسیر چندین پیازچه رشد می کنه. اگر بوته ای پیازچه نداشته باشه، غده را از بوته ی اصلی جدا کرده و مجددا در خاک کشت کنین؛ این پیازچه ها در خاک می مانن تا برای کشت پیازچه موسیر نیاز به خرید مجدد پیازچه نداشته باشین.
یادتون نره بعد از برداشت پیازچه هایی که سالمن واز همه بزرگترن رو برای کشت سال بعدتون جدا کنین.
بعد از برداشت، پیازچه های موسیر به مدت ۱۰ روز در مقابل آفتاب قرار می گیرن تا خشک بشن؛ سپس باید آن ها را دسته بندی کنین و در جای خنک و با جریان هوا آویزون کنین.
با کم شدن رطوبت و خشک شدن پیازچه های موسیر خاصیت انباری غده ها افزایش پیدا می کنه.
برگها باقی مانده را بکنین و موسیر ها رو تو کیسه هایی که منافذ باز دارن بریزین و در جای خشک و خنک نگهداری کنین؛ با این روش موسیر ها تا شش ماه قابلیت مصرف خواهند داشت و میتونید با غذاهای مختلف از موسیرهااستفاده کنین.
جمع بندی آخر
ما در دهکده موفقیت به آموزش کشت گیاهانی با مصرف آب پایین و سود بالا فکر میکنیم به همین خاطر بعد از pdf آموزش کشت زعفران به سراغ آموزش کشت موسیر اومدیم.
اگر شما هم به این موضوع فکر می کنین که کشت گیاهانی با صرفه اقتصادی بالا و مصرف آب پایین رو جایگزین گیاهان دیگه بکنین به کشت موسیر فکر کنین. اگر هم برای کشت موسیر نیاز به مشاوره دارین اطلاعات خودتونو وارد کنین.
دیدگاه های شما
کشت موسیر برای مناطق کم آب جواب میده ؟
درود بر شما بله کشت موسیر در مناطقی که با خشکسالی روبه رو هستند جواب میده
سلام بذر موسیر هم کشت کنیم ۳ماهه قابل برداشت هست یا خیر لطفا راهنمایی کنین
درود بر شما اطلاعات زیادی در این باره نداریم
سلام ما در استان یزد.شهرستان ابرکوه ساکن هستیم .منطقه گرمسیری وتاحدودی خشک وسرد.نیاز به مشاوره دارم
سلام در استان فارس هستم شهرستان مرودشت
ایا امکان کشت در این شهر در زمین کشاورزی وجود دارد ممنون
بسیار روان و عالی و کاربردی . ممنونم از شما