آموزش کاشت زعفران تا برداشت ( روش های کشت زعفران )

در این مقاله قرار است قدم به قدم آموزش کشت زعفران را به صورت تصویری آموزش دهیم. در ابتدا به این سوال پاسخ می دهیم که بهترین زمان کشت زعفران چه زمانی است؟ سپس روش های کاشت زعفران را گفته و مراحل کاشت تا برداشت زعفران را قدم به قدم پیش خواهیم رفت.

آموزش ویدئویی کشت زعفران

هر سوالی در مورد دوره کشت زعفران داری با ما در میون بگذار!

آب و هوای مناسب کشت زعفران کدام است؟

عموما زعفران را به عنوان گیاهی مناسب اقلیم نیمه گرمسیر می دانند اما باید بدانید زعفران در آب و هوای سرد و شهرهای سردسیر نیز می تواند کشت شود. به طور کلی رنج تحمل گیاه زعفران از 0 تا 20 درجه می باشد به این معنی که اگر پیاز زعفران در معرض دمای زیر 0 درجه یا بالای 20 درجه قرار بگیرد دچار تنش شده و از بین می رود. زعفران را نمی توانید در اقلیمی که در دهه دوم تابستان بیش از 30 میلی متر بارندگی دارد کشت نمایید.

ویژگی خاک مناسب کشت زعفران

خاکی برای تولید زعفران مناسب است که از ۴۰ درصد شن، ۴۰ درصد سیلت و ۲۰ درصد ماسه تشکیل شده باشد که اصطلاحا به آن خاک لومی شنی می گویند.

در این نوع خاک گردش هوا به خوبی انجام می شود و اکسیژن کافی در اختیار ریشه های پیاز زعفران قرار می گیرد. ph خاک برای زعفران باید بین 7 تا 9 باشد تا گلدهی زعفران صرفه اقتصادی داشته باشد.

آب و خاک زمین نباید شور باشد. حداکثر شوری مجاز برای تولید زعفران باید زیر2000 دسی زیمنس بر طبق آزمایش خاک باشد.

زعفران برای رشد به نور خورشید نیاز دارد بنابراین زمین موردنظر نباید توسط درختان پوشیده شده باشد.

کی زعفران بکاریم؟

زعفران یک دوره بیداری و یک دوره خواب را در طول زندگی میگذارند. بهترین زمان کاشت زعفران در دوره خواب حقیقی پیاز، یعنی اواسط اردیبهشت تا نیمه اول تیرماه می‌باشد (البته زمان کشت وابسته به اقلیم منطقه متغیر است).  کاشت پیازهای زعفران در زمان نامناسب بر گلدهی زعفران و محصول سال بعد اثر منفی می‌گذارد.

روش های کاشت زعفران کدامند؟

1)کاشت خاکی زعفران

این نوع کشت مرسوم‌ترین و قدیمی‌ترین روش کشت است، که دراین مقاله به آن می‌پردازیم: کشت زعفران بین درختان با شرایط به خصوصی قابل انجام است. کشت در زمین هم به‌ صورت دستی و سنتی امکان‌پذیر است و هم با ماشین‌آلات کشت زعفران و به‌  صورت مکانیزه انجام می‌شود.

2)کاشت گلخانه‌ای

این نوع کشت به‌ عنوان جدیدترین شیوه ی کشت به‌حساب می‌آید : کشت هیدروپونیک زعفران یا آب‌کشت، نوعی از کشت است که از آب به همراه مواد بی‌ اثر مثل پرلیت، به‌ عنوان بستر کشت استفاده می‌شود.

کشت ایروپونیک زعفران یا هواکشت نوعی کشت گلخانه‌ای بدون بستر است. که در مقاله ی دیگری در مورد این نوع از کشت زعفران گلخانه ای صحبت کرده ایم.

در این نوع کشت، ریشه در هوا معلق است و با اسپری آب به طور مداوم مواد غذایی به آن می‌رسد. کشت فوگ پونیک به‌روزترین شیوه ی کشت می‌باشد که در عمل مشابه کشت ایروپونیک است و نیاز به بستر کشت ندارد، اما بااین تفاوت که عناصر غذایی به شکل بخار به ریشه گیاه داده می شود.

 3)کاشت در منزل

بله، همانطور که در تیتر خواندید به راحتی میتوانید کاشت زعفران در خانه انجام بدید، در دهکده موفقیت یک مقاله ی کامل در مورد این نوع کشت زعفران نوشته شده میتوانید از آن استفاده کنید.

قدم به قدم آموزش کاشت تا برداشت زعفران

نحوه انجام شخم قبل از کاشت برای آماده سازی زمین 

ابتدا به کمک تراکتور و یا گاوآهن اقدام به شخم زدن زمین کنید. اگر بعد از شخم اولیه زمین دارای کلوخ باشد به‌وسیله ی کلوخ شکن، کلوخ‌ها را خورد کرده (اگر متراژ زمین کم باشد توسط بیل کلوخ‌ها را خورد می‌کنند) سپس بعد از دو یا سه هفته زمین را دو بار بر جهات عمود بر هم شخم می‌زنند.

اگر زمین زعفران به‌ خوبی شخم نخورده باشد به علت اینکه خاک نمی تواند رطوبت کافی را در خود نگه دارد، عارضه هویجی شدن پیاز زعفران اتفاق می افتد و باردهی مزرعه کاهش می‌یابد. در زمان نزدیک کشت حدود 7-4 تن کود گاوی پوسیده شده عاری از بذر علف هرز به همراه 40 کیلوگرم فسفات آمونیوم در هر 1000 متر، با کمک کولتیواتور با خاک ترکیب کرده سپس بلافاصله برای ممانعت از تجزیه توسط آفتاب زمین را کاملاً هموار و مسطح می‌کنند.

البته این مقدار کود توصیه شده برای تمام زمین‌ها یکی نیست. لازمه ابتدا برای کوددهی به زمین از مقدار عناصر موجود در خاک مطلع باشید، و همان‌طور که در بالا هم اشاره کردم لازم  آزمایش خاک کشاورزی از زمین تهیه کنید.

نکته! اگر کود یک‌دست و به یک میزان با خاک ترکیب نشود ممکن است با آبیاری اولیه کودها در نقاطی از زمین سرازیر و جمع شود.

تسطیح مزرعه زعفران

تسطیح مزرعه عامل بسیار مهمی در کوددهی و آبشویی خاک می باشد. اگر مزرعه در قسمت های مختلف دارای شیب غیر مجاز باشد آب به همراه کود موجود در آن از مناطق پرشیب به مناطق کم شیب حرکت می کنند.

این موضوع سبب انباشته شدن کود بیش از نیاز، در یک قسمت از مزرعه و بی نصیب ماندن قسمت های پرشیب خواهد شد؛ به بیان بهتر کود از دسترس پیازهای زعفران در مناطق پرشیب خارج شده و پیازها در آن قسمت نمی توانند رشد خوبی داشته باشند. به علاوه وجود شیب در مزرعه باعث بالا رفتن آبشویی و از بین رفتن تدریجی خاک نیز خواهد شد.

دومین قدم آموزش کاشت زعفران:

نقره کردن و سورت کردن پیاز زعفران

علت نقره کردن در واقع پیداکردن پیازهای خراب، له شده و کپک‌زده است. برای این کار پوشال‌های دور پیاز را در میاوریم دقت کنید که پوشال‌ها مانند لباس برای پیاز عمل می‌کنند پس نباید پیازها را زیاد از حد نقره کرد تا بخش سفید پیاز نمایان شود.

فقط لازم است که پوشال‌های اضافی گرفته شود. اگر سطح زیر کشت شما بالا است این کار را به‌منظور سرعت بیشتر با سبد یا چهارشاخ انجام دهید. سپس پولک یا تکمه زیر پیاز را بکنید. این تکمه‌ها یا پولک‌ها در واقع پیاز مادری سال گذشته هستند که از بین رفته‌اند.

سومین قدم : روش ضد عفونی پیاز زعفران

قبل از کاشت پیاز، برای ازبین‌بردن کنه‌ها و قارچ‌ها باید اقدام به ضدعفونی‌کردن آنها با سم کنه کش و قارچ کش پیاز زعفران کنید، برای این کار می‌توان از یک مخزن ۱۰۰ الی ۲۰۰ لیتری استفاده کرد.

  ابتدا اقدام به تهیه قارچ‌کش کاربندازیم و کنه‌کش پروپارژیت نمایید، سپس در داخل مخزن آب تمیز پرکرده، بسته به حجم مخزن از قارچ‌کش کاربندازیم به میزان 2 در 1000 و کنه‌کش پروپارژیت به میزان 1.5 در  1000 لیتر آب مایع ضدعفونی‌کننده را محلول و آماده کنید. در این مرحله باید پیازها را در حجم ۵ الی ۱۰ کیلوگرمی داخل سبد قرار داده و در داخل مخزن به مدت ۳۰ الی ۶۰ ثانیه فروبرده سپس سبد را خارج کرده و اجازه دهید تا آب آن کامل خارج شود و سپس اقدام به کاشت آنها کنید.

اگر دسترسی به مخزن ندارید و سطح زیر کشت شما کمتر از 5000 متر است، خرید مخزن توجیه اقتصادی ندارد یا حتی اگر در بعضی مناطق گرم هستید یک سطل نسبتا بزرگ فراهم میکنید پیاز ها را داخل سطل ریخته قارچ کش را روی آن میریزید و با یکدیگر مخلوط میکنید.

دقت کنید که در این روش مقدار قارچ کش را بیش از اندازه نریزید چون باعث سوختن پیاز ها می شود. اگر کم بریزید ضدعفونی به درستی انجام نمی شود. کنه کش را در شهریور ماه به صورت محلول پاشی در اختیار گیاه قرار می دهیم. البته این روش تاثیر پذیری پائین تری دارد.

چهارمین قدم آموزش کشت زعفران:

انتخاب روش کاشت زعفران در زمین کشاورزی

برای کشت خاکی زعفران می تونید از کشت ردیفی و کشت کپه ای استفاه کنید. روش کشت کپه ای منسوخ شده است و کشت ردیفی جایگزین آن شده که بازدهی بالاتری نیز دارد. ایجاد ردیف می‌تواند توسط ماشین به‌صورت مکانیزه باشد و یا به‌صورت کرتی یا دستی انجام شود.

در سطح زیر کشت بالا ترجیحا از ماشین کاشت زعفران استفاده کنید. در سطح زیر کشت پایین برای ایجاد شیار میتونید از کولتیواتور  استفاده کنید. در سطح کمتر از 1000 متر با بیل اقدام به ایجاد ردیف کنید. پیاز زعفران مرغوب مهم‌ترین فاکتور در احداث مزرعه زعفران است که باید با دقت صورت گیرد.

کشت کپه‌ای دستی

در این روش توسط بیل اقدام به حفر چاله به عمق و عرض ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر می‌نماییم. در این مرحله یک نفر به تعداد ۳ تا ۱۵ عدد پیازچه در داخل هر چاله قرار داده و نفر بعدی اقدام به پوشاندن پیازچه‌ها با خاک توسط بیل می‌نماید و سطح زمین را مسطح می‌کند.

فاصله هر چاله با چاله بعدی بین 10 تا 15 سانتیمتر در یک ردیف و با ردیف کناری ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر را در نظر می‌گیرند. در این صورت در هر مترمربع 60-50  پیاز کاشته می‌شود. اگر از پیازهای 10-8 گرم استفاده شود در 1000 متر حدود 500 کیلوگرم پیاز لازم است.

کشت تسبیحی

می‌توان به روش تسبیحی کشت را انجام داد و پیازها را به‌صورت تک‌تک و به فاصله 5-7 سانتی‌متری از یکدیگر و یا به‌صورت زیگزاگ در حالی که جوانه انتهایی روبه‌بالا است در عمق 15-20 سانتی‌متری کاشت. در این نوع کشت هر پیاز مواد عالی و غذایی موردنیاز خود را خواهد داشت و می‌توان اطمینان حاصل نمود که برای سال‌های بعد پیازهای درشت و باروری را در اختیار خواهید داشت.

نکته!! روش‌های فوق تنها برای کشت در متراژ کم مناسب است. نکته!! دقت شود که در هر کشت انتهای پیازها بر روی زمین قرار گیرد.

نکته!! در زمان کاشت لایه خشک انتهای پیاز یا همان پیاز مادری، به همراه پوسته آزاد آن بهتر است جدا شود، تا مواد غذایی موجود در خاک راحت تر جذب پیاز شود.

کشت ردیفی یا مکانیزه زعفران

الف) کشت نواری معمولی با تراکم 3 تا ۴ تن در هکتار (کشت سنتی)

در این روش اقدام به حفر زمین به‌صورت شیاری به‌وسیله بیل یا تراکتور به عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌کنند، سپس چند نفر شروع به چیدن پیازهای ضدعفونی شده با فاصله هر پیاز ۸ تا ۱۰ سانتیمتر می‌نمایند.

در مرحله بعد با بیل یا تراکتور اقدام به حفر شیار بعدی کنید و خاک شیار جدید را به روی شیاری که پیاز زعفران داخل آن چیده شده بریزید، فاصله هر شیار با شیار کناری ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر می‌باشد. متوسط برداشت زعفران در این روش از سال سوم به بعد ۱۲ تا ۱۵ کیلوگرم در هر هکتار می‌باشد.

ب)کشت آرمانی با تراکم ۱۰ تن در هکتار (کشت نوین)

امروزه کشت آرمانی بهترین روش کشت زعفران می‌باشد، به این صورت که تراکم پیاز در هر 1 هکتار (10.000 مترمربع) به 10-8 تن می‌رسد و فاصله هر شیار از شیار کناری 20-30 سانتیمتر می‌باشد، در نتیجه بازدهی محصول از سال سوم 20-25 کیلوگرم در هکتار خواهد بود.

هزینه کوددهی، آبیاری و هزینه کارگر کاهش می یابد، همچنین چیدن گل ها به دلیل فاصه کمتر ردیف ها و نزدیک بودنشان راحت تر خواهد بود. این در صورتی است که شما مرتب به زمین خود رسیدگی کنید و عوامل گفته شده را به ترتیب و منظم انجام دهید.

در این صورت در همان سه ماه اول کشت، حدود یک کیلو گرم زعفران خشک در هکتار خواهید داشت. در روش نواری و آرمانی و سطح زیر کشت بالا از دستگاه های اتومات و نیمه اتومات استفاده میشود. به علت گرفتگی لوله های خروجی پیاز در هر دو دستگاه، دستگاه های نیمه اتومات بیشتر استفاده میشود تا در صورت گرفتگی لوله کاگر ها بتوانند اقدام به بازگشایی لوله دستگاه کنند.

 توجه کنید ردیف‌ها باید مستقیم و با فاصله یکسان از یکدیگر باشند.

نکته: اگر عمق کاشت بیش از 20 سانتیمتر باشد جوانه گل‌ها دیرتر خارج شده و احتمال سرمازدگی افزایش میابد، اگر عمق کاشت کمتر باشد پیازها دوکی یا هویجی شکل می‌شوند و درصد گلدهی کاهش میابد. نکته!! اگر در هوای بیش از 20 درجه اقدام به کشت و ضدعفونی می‌کنید باید آب همراه با محلول‌ها ترکیب شده به روی بنه‌ها اسپری شود.

اگر زمین و پیاز ها بعد از کاشت دچار آفت شد، از سم سولفور دو کربن و یا دیازینون به صورت محلولپاشی استفاده کنید.

پنجمین گام : آبیاری

بعد از کاشت در تابستان به هیچ عنوان زمین کشت را آبیاری نکنید. زمان دقیق آبیاری زعفران بسته به منطقه ای که در آن کشت را انجام داده اید متفاوت است اما در یک فرمول کلی زمانی که تیج های زعفران در حدود دو سانتی متر رشد کرد زمان مناسب برای آبیاری می باشد. اولین آبیاری باید به صورت غرقابی انجام شود و از کودهای حاوی پتاسیم همراه با آن استفاده می شود.

بعد از گذشت چند روز از اولین آبیاری و گاورو شدن زمین سطح خاک خشک شده و اصطلاحا سله می بندد و باید در سریع ترین زمان اقدام به سله شکنی نمود.

 کاشت پایان کار شما نیست!

در واقع کار اصلی زعفران بعد از کاشت شروع می شود. فراموش نکنید که هر دو هفته یک بار باید به زمین کشت شده سر بزنید، به صورت رندوم و تصادفی  پیاز ها را از خاک در بیاورید، آنها را خوب چک کنید که دچارامراض و بیماری های مختلف نشده باشند.

توجه کنید که نمونه های متفاوت از بخش های مختلف زمین راحتما چک کنید. کسب درآمد مناسب از کشت زعفران نیازمند این است که در تمامی مراحل بعد از کاشت شامل ابیاری زعفران، مبارزه با علف هرز، کود مناسب، محلول پاشی و برداشت به درستی عمل کنید. بعد از برداشت مرحله ی سوم فروش و فراوری زعفران آغاز می شود تهیه بسته بندی مناسب و داشتن راه کارهای فروش از تفاوت بین کسانی که سود هنگفتی از زعفران می برند نسبت به سایرین می باشد.

زعفران گیاه پرسودی است و کشت آن نیز می‌تواند کسب و کاری پر رونق باشد اما نکته مهمی که در آن وجود دارد آن است که اشتباهاتی که در کشت زعفران صورت می گیرد ممکن است باعث از دست رفتن بزرگترین سرمایه گذاری شما یعنی پیازهای زعفران شود! به همین دلیل بهتر است در احداث مزرعه برای سال زراعی اول از یک مشاور کمک بگیرید یا با تهیه یک دوره آموزشی از ایجاد ضرر جلوگیری کنید.