پوساندن سریع کود دامی ( روش پوساندن کود دامی با زئولیت )

یکی از بهترین کودهایی که برای آماده‌سازی زمین زعفران و سایر محصولات کشاورزی استفاده می‌شود، کود دامی پوسیده می‌باشد. کود دامی برای اصلاح بافت، ساختار خاک و تغذیه گیاه به شدت مفید می‌باشد؛ اما آیا می‌شود از سایر کودهای حیوانی برای زعفران استفاده کرد؟

در این مقاله به بررسی بهترین کود حیوانی برای زعفران می‌پردازیم و همچنین ترکیب مواد معدنی موجود در این کودها را با یکدیگر بررسی می‌کنیم و در آخر روش فرآوری کوددامی را با دور روش پوساندن کود دامی با گوگرد و فراوری کود دامی با زئولیت را بررسی می کنیم.

چرا کود دامی تازه استفاده نکنیم؟

استفاده از کود دامی تازه برای مزارع و باغات بالاخص مزارع زعفران به چند دلیل توصیه نمیشود:

کود دامی تازه دارای مقدار زیادی اسیدآمونیاک موجود در ادرار دام میباشد. همچنین باکتری های مضر و میکروب های آلوده در این خاک به صورت فعال و گسترده وجود دارد که به سرعت به خاک منتقل میشوند. این میکروب ها و آلودگی ها سبب تجمع و تکثیر حشرات زیان آوری چون مگس ها و آفاتی مثل کرم سفید ریشه خوار میشوند.

دلایل استفاده از کود دامی پوسیده

کود دامی فراوری شده علاوه بر تأمین عناصر غذایی، سرشار از انواع میکروارگانیسم‌ها و باکتری‌ها بوده و در متابولیسم گیاهان و تجزیه عناصر در خاک نقش کلیدی دارد. اگر کودهای دامی در مقدار صحیح و به‌ صورت پوسیده استفاده بشود، نسبت به مصرف سایر کودها سلامت خاک را تضمین کرده و موجب بالا رفتن راندمان می‌شود.

* مصرف کود دامی پوسیده باعث درشتی و افزایش تعداد پیاز زعفران می‌شود. با توجه به تحقیقاتی که توسط نشریه زراعت زعفران صورت ‌گرفته، متوجه شدن رابطه مستقیمی بین وزن و تعداد پیازهای درشت با راندمان تولید گل در مزرعه وجود دارد و مصرف کود دامی باعث افزایش راندمان گل از طریق تقویت پیاز زعفران خواهد شد. *

چرا کود گاوی از سایر کودهای حیوانی برای زعفران مناسب‌تر است؟

در جدول پایین مقدار عناصر غذایی موجود در هر یک از کودهای حیوانی را می‌بینید؛ به طور کلی همه کودهای حیوانی دارای مقادیر مختلفی از عناصر می‌باشند.

همه کودهای حیوانی دارای مقادیر مختلفی از عناصر می‌باشند.

فرمولی که بین کودهای حیوانی وجود دارد این است که هرچه حیوان کوچک‌تر باشد قدرت کود آن بیشتر است. بدین ترتیب کود مرغی قدرت بیشتری نسبت به کود گوسفندی و کود گوسفندی قدرت بیشتری نسبت به کود اسبی و کود گاوی دارد.

کودهای دامی به ترتیب غنی بودن عناصر شامل کود مرغی، کود گوسفندی، کود گاوی می‌باشد. با این‌ وجود

استفاده از کود مرغی برای زمین زعفران بهتر است؟

پاسخ خیر است. درست است که کود مرغی عناصر بیشتری دارد اما این موضوع باعث می‌شود عناصر موجود در آن بیش از نیاز گیاه باشد و به‌علاوه حرارت کود مرغی بسیار بالاست و قدرت آن باعث سوزاندن گیاه زعفران می‌شود.

بنابراین برای استفاده از کود مرغی به بهترین شکل لازم است ابتدا نیازهای مواد نغذیه ای خاک را متوجه شویذ سپس با استفاده از برنامه کودی مناسب اقدام به مصرف نمایید تا گیاه سوزی اتفاق نیوفتد. ما در آموزش کشت زعفران به خوبی به این موضوع اشاره کردیم. علت استفاده‌ نکردن از کود اسبی به این دلیل است که اسب غذای خود را به‌خوبی نمی‌جود. در کود اسبی مقادیر بسیار فراوانی از بذر علف‌های هرز وجود دارد و قابلیت جذب عناصر از این کود بسیار پائین می‌باشد.

به‌این‌ترتیب کود اسبی نیز مناسب استفاده در زمین زعفران نمی‌باشد. تنها گزینه‌های باقیمانده کود گوسفندی و کود گاوی می‌باشد. کود گوسفندی به علت قدرت کمتری که از کود گاوی دارد مرسوم نمی‌باشد و عموماً از کود گاوی استفاده می‌شود.

بهترین نوع کود دامی چه ویژگی‌هایی دارد؟

بهترین کود دامی، کودی است کاملاً پوسیده شده باشد و شامل

بذر علف‌های هرز
شن و خاک
اسپور بیماری‌ها
تخم و لارو حشرات

 نباشد. هر چه این موارد در کود دامی کمتر باشد ارزش کیفی کود بیشتر است.

ویژگی‌های کود دامی پوسیده شده چیست؟

بوی تند فضولات حیوانی تازه را نمی‌دهد.
نرم است.
گرمای خاصی درون آن حس می‌شود.
معمولاً سبک و دارای حجم بالا است.
رنگ کود دامی پوسیده هرچه روشن تر باشد پوسیده‌تر است.

هر سوالی در مورد دوره ی آموزشی کشت زعفران یا دوره آموزش کاشت زعفران گلخانه ای داری با ما در میون بگذار!

معایب استفاده از کود حیوانی تازه و فرآوری نشده چیست؟

1. وجود ۲۵ درصد بذر علف هرز که به‌صورت تجزیه نشده در مدفوع حیوانات وجود دارد به‌وسیله پوسیده شدن از بین می‌رود؛ اما اگر کود دامی فرآوری نشود این بذور علف هرز به رقبای جدی در مزرعه زعفران تبدیل می‌شوند که در همه مواد غذایی با زعفران مقابله کرده و باعث کوچک‌تر شدن بذر و بنه زعفران و در نتیجه آن کم شدن گلدهی مزرعه می‌شود.
2. ازبین‌ رفتن لارو و اسپور بیماری‌ها، قارچ‌ها و انواع حشرات داخل کود دامی؛ با پوساندن و فرآوری کود دامی می‌توانیم این لاروها را کشته شده و اسپور بیماری‌ های مختلف را از بین ببریم و کود سالمی داشته باشیم.

باکتری‌های بیماری‌ زایی که ممکن است در کودهای حیوانی پوسیده نشده وجود داشته باشد؛ حتی ممکن سلامتی انسان را هم به خطر بیندازد. باکتری‌های بیماری‌زایی مثل ای کولای و سالمونلا که برای انسان هم به شدت مضر هستند.

3. مواد آلی از کود تازه سریعتر آزاد شده و باعث تجمع آمونیاک در مجاورت ریشه می شود. در نتیجه افزایش گاز سمی آمونیاک نیز باعث مسمومیت و سوختگی در گیاه می شود.
4. نسبت کربن به ازت در کودهای تازه بالا است. باکتری‌هایی که مسئول تجزیه کردن کودهای حیوانی هستند هم به کربن و هم به ازت نیاز دارند. در کودهای حیوانی تازه این نسبت بالا بوده و باکتری‌ها به دلیل نداشتن ازت کافی قادر به تجزیه آنها نیستند.

وقتی کود تازه به زمین زعفران می‌دهیم، باکتری‌های تجزیه‌ کننده از نیتروژن موجود در خاک برای پوسیده کردن و تجزیه کود استفاده می‌کنند. در نتیجه مقدار ازت در دسترس گیاه در خاک از بین می رود.

5. کودهای دامی تازه، درصد EC بسیار بالایی دارند و به مرور زمان باعث شور شدن خاک و افزایش شوری در محیط ریشه می شوند. افزایش شوری باعث از بین رفتن گیاه و شور شدن خاک خواهد شد.
6. کود پوسیده نشده به دلیل وجود ادرار در آن املاح زیادی دارد. افزایش میزان املاح نمک در خاک به‌واسطه استفاده از کود دامی پوسیده نشده باعث افزایش پتانسیل اسمزی خاک می‌شود. در نتیجه جذب عناصر غذایی و آب برای ریشه سخت خواهد شد.

در صورت استفاده از کوددامی پوسیده نشده محیط بیرون از ریشه رقیق‌تر از محیط داخل ریشه می شود در نتیجه مواد غذایی از داخل ریشه تمایل پیدا می‌کنند که به خارج و به داخل خاک وارد شوند و این مستلزم صرف انرژی بیشتری برای ریشه است تا بتواند با این پتانسیل اسمزی مقابله کند و مواد غذایی را جذب کند.

فرآیند فرآوری کود حیوانی

فرایند فرآوری کود دامی با دپو کردن در داخل چاله یا روی زمین اتفاق می‌افتد. باید توجه کنید که محل دفن کردن از مزرعه شما فاصله کافی را داشته باشد.

1) روش پوسیده شدن کود حیوانی با گوگرد + اوره + کاه و کلش + باکتری تیوباسیلوس

بهتر است در زمین یک گودال یا چاله حفر کنید و کود دامی را در آن تخلیه کنید. به ازای هر یک هزار متر مربع 3-5 تن کود گاوی و 500 کیلو الی 1 تن کود مرغی ( 20% وزن کود گاوی ) در زمین یا درون چاله تخلیه کنید.

ابتدا یک لایه 40-50 سانتیمتری از کود را ریخته و سپس به کمک لانس سم پاش و یا آبپاش با آب بدون املاح اقدام به غبارپاشی کنید. غبار پاشی جهت تامین رطوبت نسبی کود انجام میشود دقت کنید کود خیس نشده و شیرآبه از کف آن خارج نشود. درحین غبار پاشی به ازای هر یک تن کود 100 کیلو کاه و کلش (10 %درصد وزن کود ) بین لایه ها پخش کنید تا فرایند تخمیر شدن کود سریع تر انجام شود. سپس لایه بعدی را اضافه کنید و این کا را تکرار کنید.

بعداز گذشت یک هفته الی ده روز کود را هم زده و مجددا لایه های 40-50 سانتیمتری ایجاد کرده و بین لایه ها به ازای هر یک تن کود 100 کیلو (10% وزن کود ) گوگرد معدنی پاشش کنید. در تانکر تامین رطوبت به ازای هر 1000 لیتر 8 لیتر باکتری تیوباسیلوس (باکتری تجزیه کننده گوگرد) اضافه کنید و محلول را جهت تامین رطوبت کود با همان روش قبل پاشش کنید. بعد از اتمام کار روی دپو کود را توسط مشمّا به طور کامل بپوشانید. بر روی مشمّا چندین سوراخ ایجاد کنید تا حرارت اضافه خارج شود و باکتری های هوازی راهی برای ورود داشته باشند.

بعد از گذشت 10 روز الی دو هفته یک مرتبه دیگر اقدام به زیرو رو کردن کود کنید تا حرارت بین تمام نقاط یکسان شود و در حین زیرو رو کردن  5% وزن کود اوره بین لایه ها یه صورت پودر پخش کنید و در صورت از دست رفتن رطوبت، تامین رطوبت کنید. سپس مجددا مشما رو بکشید و با گذشت حدود 15 روز کود پوسیده خواهید داشت.

نکته: اشتباه رایج برای پوسیده کردن کود تازه پخش کردن آن روی سطح زمین است. با این تفکر که لایه های کود نازک تر است و سرعتر به کمک نور آفتاب خشک میشود این کار را انجام میدهند. با این کار میزان زیادی از ازت خاک جذب کود شده و تبخیر میشود.

۲) پوساندن کود دامی با زئولیت

در روزهای اخیر تبلیغات بسیار زیادی را مبنی بر پوسیده کردن کود به کمک زئولیت کشاورزی یا زئوپتاس میبینیم. زئولیت یک ماده معدنی با خواص تغذیه ای میباشد. اما برای پوسیده کردن کود به تنهایی قابل استفاده نیست. بعلاوه کود پوسیده شده با زئولیت یا زئوپتاس برای تمام زمین ها مناسب نیست. زئولیت دارای قدرت بالایی از جذب آب و میزان زیادی چسبندگی است و در صورت استفاده در زمین هایی که بیش از 35% بافت خاک آنها از رس تشکیل شده موجب چسبندگی بیش از حد خاک میشود.

چسبندگی بیش از حد خاک به معنی عدم نفوذ هوا به خاک است و در این خاک ها خلل وفرج به صفر میرسد. این امر موجب پوسیدگی ریشه، افزایش بیماری های ریشه ای و در نهایت از بین رفتن محصول میشود.

اگر بافت خاک مزرعه یا باغ شما شنی است این روش برای شما مناسب است.

۳) روش ارزان پوسیده کردن کود با باکتری EM و کود مرغی مایع

باکتری EM یک باکتری تجزیه کننده است و میتواند در پوسیده کردن کود موثر واقع شود. 4 لیتر از با کتری را در یک تانکر 1000 لیتری ریخته و به آرامی هم بزنید سپس چهار لیتر کود مرغی را مایع را به آن اضافه کنید. دقیت کنید هم زدن را آرام انجام دهید تا محلول کف نکند. بعد از ایجاد لایه های 50 سانتیمتری کود از محلول درست برای تامین رطوبت کود استفاده کنید و در پایان روی دپو را مشمّا بکشید و چندین سوراخ روی آن تعبیه کنید.

نکته: راه کار ارزان تهیه کود مرغی مایع، گرفتن شیرابه از کود جامد است. 5 کیلو کود مرغی جامد را درون یک توری ریخته و آن را به صورت بقچه ببندید. یک بشکه 20 لیتری تهیه کنید و کود مرغی بقچه شده را درون آن بیندازید و سپس روی آن را آب ببندید و درب بشکه را محکم کنید. یک سوراخ کوچک به روی در بشکه ایجاد کنید. با گذشت دو هفته شیرابه مرغی قابل استفاده میباشد.

4) پوساندن کود دامی با گوگرد

برای فرآوری کود دامی نیاز به کاه و کلش، کود اوره (کود شیمیایی سفید اوره۴۶%) و گوگرد معدنی می‌باشد. از کاه و کلش گندم و جو می توان استفاده  کرد. گوگرد نیز خاصیت ضد قارچی و تا حدودی خاصیت دورکنندگی حشرات را دارد و ph را پایین می آورد.

مخلوط تازه کود دامی بوی بسیار تندی دارد و بسیاری از آفات و جانوران ریز را به سمت خود جذب می‌کند. پس بهتر است که از گوگرد برای جلوگیری از ورود حشرات به آن استفاده کنیم.

تقریباً برای هر تن کود دامی ۶۰-۴۰ کیلو گوگرد و ۱۰ کیلو اوره به همراه 150-100 کیلوگرم کاه و کلش جو و ۱۰۰ کیلو کاه و کلش گندم استفاده می‌کنیم.
توجه کنید که کود دامی تازه‌ای که تهیه می‌کنید باید کمترین ناخالصی را داشته باشد و رطوبت آن در حدود ۱۵ درصد باشد.

تمام مواد برای فرآوری کود دامی باید با یکدیگر به‌ خوبی مخلوط شوند و آنقدر زیر و رو شوند تا کاملاً با یکدیگر ادغام و یک دست شوند.
ابتدا کاه و کلش را در هسته مرکزی جایی که قرار است فرایند دپو کردن کودهای حیوانی انجام شود قرار می‌دهیم سپس کودها را روی آنها ریخته و دوباره همه مواد را با یکدیگر مخلوط می‌کنیم. بعد از اینکه کاملاً مخلوط شد به مدت دو هفته آنها را به حال خود رها می‌کنیم.
مرحله بعدی هوادهی به مخلوط کود دامی می‌باشد. زیرا کود دامی باید دارای رطوبت کافی باشد تا به میکروب‌ها اجازه رشد دهد. بنابراین هوا باید به کپه یا دپو نفوذ کند. بعد از دوهفته که مخلوط را به حال خود رها کردیم، به شکل لجن درمی‌آید.

توجه کنید که این لجن نباید به حد روان شدن برسد. بعد از اینکه مخلوط به حالت لجن درآمد به‌ وسیله دماسنج، روزانه دمای دپو را اندازه‌گیری می‌کنیم. زمانی که دمای هسته به ۶۰ تا ۷۰ درجه رسید با زیر و رو کردن کود آن را خنک می‌کنیم. در این زمان از ماسه بادی که شوری بالایی نداشته باشد استفاده می‌کنیم. ۱۵ الی ۳۰ درصد ماسه بادی در مخلوط کود دامی حتما استفاده شود.

 توجه کنید که یک بار لجن شدن برای پوساندن کود دامی کفایت می‌کند و بیشتر از آن مضر میباشد.

بعد از گذشته دما از حالت طغیان باید مقداری از کود را به آزمایشگاه برد و آن را از بابت سایر عناصر، مورد آزمایش قرار داد و در صورت نیاز اقدام به افزودن سایر عناصری که در کود دامی پوسیده شده کم است کرد.

معایب پوساندن کود دامی با گوگرد

• مدت زمان پوساندن کود دامی بسیار طولانی است.
• مدت زمان طولانی پوسیده شدن موجب از دست رفتن عناصر مغذی و ریز مغذی می شود.
• به دلیل دپو شدن کود و نرسیدن اکسیژن به مرکز دپو، امکان تولید گاز بسیار خطرناک سولفید هیدروکسد می باشد.
• متان و اکسید نیتروژن نیز دو گاز تولید شده در فرایند پوساندن می باشند.

نکات مهم هنگام پوسیده کردن کود دامی

>> مدت زمان لازم جهت پوسیده شدن قبل از کاشت حداقل 3-2 ماه است.

>> حفظ رطوبت 40% کود در طی مدت پوسیده شدن نکته بسیار مهمی است و به هیچ وجه کودتان نباید خشک شود.

>> دمای مناسب در طی مدت عملیات پوسیده شدن کود ۴۵ درجه تخمین زده میشود. گرفتن دما از هسته دپو با دما سنج ممکن است. حرارت بیش از ۵۵ درجه باعث حذف عناصر مفید کود میشود.

>> از ماسه بادی شیرین به عنوان زهکش و عایق استفاده کنید. (این روش برای خاکهای رسی مناسب است).

>> 5% وزن کود از گوگرد استفاده کنید.

>> 10% وزن گوگرد باکتری تیوباسیلوس.

>> 10-15% وزن کود کاه و کلش گندم.

>> 5-7% وزن کود اوره.

>> برای جلوگیری از بالارفتن حرارت و یکدستی کود هوادهی ( هم زدن با لودر یا تراکتور…) هر ۱۴ روز الزامی است.

>> می توان از ماسه بادی برای زهکشی زیر کود و همچنین به جای پلاستیک برای روی کود از ماسه بادی استفاده کرد.  استفاده از ماسه بادی ضمن کنترل درجه حرارت از رشد انواع حشرات و کرم جلوگیری میکند.

آخرین نکته:

تعادل بین عناصر یکی از عوامل مهم و مؤثر در عملکرد گیاهان زراعی و از جملـه زعفـران اسـت.
کود دامی پوسیده ممکن است به تنهایی قادر به تأمین تمام عناصر غذایی و همچنین ایجاد تعادل مناسب بـین عناصـر غـذایی بـرای رشـد بهینه زعفران و سایر گیاهان نباشد. تحقیقات مختلف نشان داده که به هنگام مصرف کودهای دامی، اثرات آنها مانند کودهای شیمیایی در افـزایش عملکرد در سال اول چشمگیر نبوده بلکه تأثیر آنها معمولاً با گذشت زمان مشهود می‌باشد.

بهترین کار استفاده از آزمایش خاک کشاورزی برای سنجیدن عناصر موجود در خاک و مشاوره برای کوددهی می‌باشد.