آموزش کاشت گلخانه ای زعفران ( کاشت گلخانه ای زعفران با روش ایروپونیک )

چند سالی است زمزمه هایی مبنی بر امکان کاشت زعفران در گلخانه یا هواکشت زعفران به گوش می رسد. عموما اغراق هایی در مورد این نوع کشت به گوش می رسد از جمله آنکه با روش کاشت زعفران گلخانه ای می توانید برداشت زعفران را تا چندین برابر افزایش دهید!! یا می توانید با این روش چندین بار در سال زعفران برداشت کنید! اگر چه این کار از نظر علمی میتواند ممکن شود اما از لحاظ اقتصادی تا به امروز مقرون به صرفه نیست!

البته که این حرف ها بیشتر شگرد تبلیغاتی حساب می شوند تا واقعیت! کارشناسان کشت گلخانه ای دهکده موفقیت همواره بر این موضوع تاکید دارند که بدون اطلاعات و بدون آموزش نباید پا بر مسیر کشت گلخانه ای بگذارید! این مسیر همانطور که می تواند پرسود باشد می تواند ضرر بسیار زیادی نیز به سرمایه شما وارد کند. 

در این مقاله روش کاشت گلخانه ای زعفران را گام به گام آموزش داده ایم اما این مسیر بسیار پر پیچ وخم تر از آنچه در این مقاله گفته شده است می باشد.

آشنایی با کاشت زعفران در گلخانه به روش ایروپونیک

 تبلیغات گسترده ای در مورد سوددهی و راحتی کشت گلخانه ای زعفران در شبکه های اجتماعی و سایت ها به چشم میخورد. اکثر این تبلیغات این روش را بسیار ساده جلوه میدهند به طوری که بدون هیچ محدودیتی در اتاق یک خانه و بدون نیاز به زمین برای کشت زعفران این روش رو ممکن میدانند.

اما سوال اینجاست که آیا واقعا انجام کشت زعفران گلخانه ای در خانه ممکن است؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال باید بدانیم که کشت گلخانه چیست و عملکرد یک متخصص در این روش به چه نکات و عواملی خلاصه میشود.

آیروپونیک به معنی هواکشت میباشد. هزینه احداث گلخانه ایروپونیک زعفران به دلیل نیاز به تجهیزات، سیستم ها، نصب و اجرا، در شروع کار بالاست. به همین دلیل داشتن دانش در راه اندازی گلخانه میتواند به کم شدن هزینه ها کمک کند.

در روش ایروپونیک، زعفران در حالی رشد میکند که پیاز بدون قرار گرفتن در بستر ( خاک یا الیاف ) در کف سینی چیده میشود. بنه زعفران توسط اسپری آب حاوی مواد غذایی و رطوبت بالایی که در هوا وجود دارد دوره رشد زایشی خود را می گذراند. گلخانه هواکشت برای فضاهای بسته و کاملا سرپوشیده مناسب میباشد.

از آنجایی که پیاز زعفران در گلخانه آیروپونیک ریشه ای ندارد نمیتواند تغذیه را از طریق ریشه جذب کند بنابراین از بنه هایی در کشت گلخانه استفاده میشود که در سال قبل به خوبی تغذیه شده و ذخایر غذایی کامل تری دارند. اگه فکر میکنید بدلیل قرار نداشتن پیاز درون بستر خاک روند گلدهی کمتر و کندتر است در اشتباه هستید.

تفاوت کشت ایروپونیک با کشت سنتی:

 در کشت سنتی، پیاز مواد مغذی مورد نیازش را از دو طریق تامین میکند:

آبکود : مواد مغذی از خاک توسط ریشه جذب می شوند.

محلولپاشی : جذب مواد مغذی توسط برگ ها انجام می شود. اما در کشت ایروپونیک پیاز از ذخایر غذایی که در سال گذشته به همراه دارد استفاده میکند و منافذ یا به اصطلاح علمی روزنه های سطحی که در ساقه یا تیج پیاز زعفران وجود دارد از طریق رطوبت مصنوعی ایجاد شده توسط دستگاه که حاوی مواد مغذی است جذب حداقلی دارند.

طریقه کنترل عوامل محیطی: بسته به نوع سیستم و تجهیزات استفاده شده، به دو روش دستی و اتوماتیک، عوامل محیطی قابل کنترل میباشد.

انواع روش‌های کشت زعفران بدون آب و خاک 

1. ایروپونیک کم‌فشار  (LPA): روش دستی به این صورت است که در طول شب و روز نیروی کار گلخانه باید به صورت دستی دما، رطوبت و… را کنترل کند.

 در این روش با هر بار ورود خروج میزانی نور و هوای تازه وارد گلخانه میشود و درصد خطا در عوامل محیطی افزایش میابد. این سیستم‌ ۲۴ ساعت شبانه‌روز احتیاج به مراقبت دارد.

نیاز به کنترل دائم عوامل محیطی می باشد. اکثرا کسانی که در کشت گلخانه از این روش استفاده کرده اند متضرر شده اند ، دلیل انتخاب این روش کنترل ارزان بودن آن است. باید قبول کرد که همیشه درصد خطای سنجش نیرو انسانی بیش از دستگاه است.

    2. کشت ایروپونیک فشاربالا (HPA) : سیستم HPA کارایی بهتر و راحت تر و البته مطمئن تری نسبت به روش قبل دارد. این سیستم با فشار بالا و تجهیزات دقیق تر کار میکند. در این روش قطرات آب با فشار بالا به قطرات بسیار ریزی تبدیل می شوند و این موضوع سبب می شود مواد غذایی محلول شده در آب بهتر جذب شوند.

با اینکه تجهیزات استفاده شده در این روش تخصصی تر و در شروع کار گران تر است اما هزینه های جاری را در سالهای آتی را کمتر میکند در نتیجه روش ارزان تری محسوب میشود. سیستم تمام اتوماتیک گلخانه توسط یک سیستم کنترل که به تعدادی از سنسور ها یا ماژولهای رطوبت سنج و دما سنج، سنسور اندازه گیری نور و CO2 متصل است مجهز میشود و دیگر نیاز به ورود خروج دائم نیرو برای کنترل و تنظیم نیاز نمیباشد.

شرایط محیطی برای کشت زعفران به روش ایروپونیک

موقعیت جغرافیایی برای کشت گلخانه زعفران بدون خاک دارای محدودیت نیست و عملاً در هرکدام از استان‌های ایران با هرگونه اقلیمی قابل‌ اجرا است. لازم به ذکر است نور مستقیم نباید وارد گلخانه آیروپونیک زعفران شود و برای پرورش محصول نور معمولی محیط به طور غیرمستقیم کافی است.

نور محیط در بازه‌های زمانی، مختلف می‌باشد که باید تنظیم و کنترل شود. به علت اینکه مراحل اصلی کشت بدون خاک زعفران در نیمه اول سال و مخصوصاً فصل تابستان قرار دارد و عدم نیاز به متراژ بالای بستر کشت پیشنهاد می‌شود به جای استفاده از گلخانه از فضاهای مسقفی مثل سوله یا سالنی نسبتاً کوچک استفاده گردد تا کنترل دما با هزینه کمتر و سهولت بیشتر امکان پذیر باشد.

در غیر این صورت در هر گلخانه‌ای با هر سازه‌ای باید سیستم سرمایشی آن گلخانه توانایی کاهش دما و تنظیم دمای لازم در فصول گرم سال را داشته باشد و عدم توجه به این نکته و ناتوانی در کنترل دما در گلدهی زعفران بسیار مؤثر بوده و به سود نهایی پروژه ضرر مالی خواهد زد.

تجهیزات موردنیاز برای کشت زعفران گلخانه ای به روش ایروپونیک

> پروفایل نبشی یا آهن

>  طبقه

> مه پاش

>  سیستم سرمایشی

>  تایمر

> رطوبت سنج 

>  دماسنج متصل به ترموستات

> پکیج آبگرم

> سنسورها برای روشن و خاموش کردن سیستم فوگر و کولر

> دستگاه هواساز

عوامل مؤثر در پرورش زعفران گلخانه‌ای مثل رطوبت، نور و دما بر مبنای ماه‌های سال و بازه‌های زمانی مشخص بوده اما تجهیزات و تأسیسات لازم برای تحقق این عوامل، مرتبط با موقعیت جغرافیایی، متراژ، هندسه و شرایط گلخانه می‌باشد.

چگونگی محقق کردن پارامترهای لازم کشت و فناوری آن را می‌توان توسط تکنسین‌ها و یا مهندسانی در عرصه کشاورزی که شغل و تخصص آنها طراحی و احداث گلخانه می‌باشد بررسی کرد. تمامی هزینه ها و درآمد کشت زعفران گلخانه ای را در مقاله ی دیگری بررسی کرده ایم.

گام به گام کاشت زعفران در گلخانه

 1) سالن کشت گلخانه ای زعفران بدون خاک

برای احداث گلخانه زعفران با سیستم هواکشت (آیروپونیک) و به طور طبقاتی، بهتر است ابعاد سالن 9*11 در نظر گرفته شود. هر قفسه در سالن به عرض 1 متر و طول 9 متر تعبیه می‌شود. سبدهای کشت که پیاز زعفران در آنها قرار می‌گیرند به ابعاد 1*1 روی این قفسه‌ها قرار می‌گیرند.

تأسیسات کولر در قسمت جلوی ردیف‌ها قرار می‌گیرد و می‌توان از طریق کانال‌کشی جریان مناسب از رطوبت و دما در سطح سالن و کلیه طبقات ایجاد کرد. استقرار سیستم مه پاش در امتداد طولی سالن توصیه می‌گردد.

نکته: گلخانه زعفران هرگز نمی‌تواند سازه‌ای مشابه سازه‌های گلخانه با پوشش پلاستیک، پلی‌کربنات یا شیشه داشته باشد، مگر اینکه توسط پرده‌های ویژه پوشیده شود تا از نفوذ نور به گلخانه جلوگیری شود.

کف و دیواره های سازه گلخانه نباید از جنس سیمان باشند زیرا به راحت رطوبت را به خود جذب می کنند که یک عامل حیاتی در رشد زعفران می باشد برای جلوگیری از اتلاف انرژی و رطوبت بهتر است دیواره ها عایق بندی شوند.

نکته: اگر سالن مورد نظر برای کشت دارای پنجره است باید در تنظیم دی اکسید کربن و اکسیژن توجه ویژه ای نمایید. در چنین محیط هایی لازم است از فن های قوی استفاده نمایید.

نکته: در صورتی که محیط گلخانه پنجره ای برای ورود نور ندارد می توانید از نورهای مصنوعی برای رشد تیج های زعفران استفاده نمایید.

1-1) قفسه ها در پرورش زعفران گلخانه ای

قفسه‌هایی باید تهیه یا ساخته شود که طبق‌های زعفران روی آن‌ها قرار گیرد. ابعاد قفسه محدودیت ندارد اما توصیه می‌شود فاصله بین طبقات کمتر از ۴۰ سانتی‌متر نباشد. بهترین فاصله 50 سانتی‌متر است. توجه کنید هر قفسه باید 30 سانتی‌متر از کف سالن هم فاصله داشته باشد بنابراین اگر بخواهیم 6 طبقه داشته باشیم باید ارتفاع سالن 3 متر باشد.

قفسه‌ها می‌تواند با هر متریالی که توانایی استقامت و تحمل پیازها را داشته باشد ساخته شود که به این منظور بهترین گزینه استفاده از میل‌گرد و جوشکاری می‌باشد اما این کار پرهزینه است. استفاده از نبشی‌های سوراخ‌دار پیچ‌ومهره و یا آهن (به شرط مقاوم‌سازی سازه) کم هزینه تر است. گزینه ی دیگر استفاده از قفسه های آماده موجود در بازار است.

برای کاهش هزینه ی کاشت زعفران در گلخانه می توانید قفسه ها را خودتون بسازید.برای ساخت قفسه ها به 250 – 300 کیلوگرم آهن نیاز داریم.

آموزش کاشت زعفران در گلدان را در مقاله ی دیگری از دهکده موفقیت مطالعه کنید.

*پیشنهاد ویژه*

هر سوالی در مورد  دوره آموزش کاشت زعفران در گلخانه  داری شمارتو بذار.

1-2) طبقات در کاشت زعفران گلخانه ای

طبقات می‌تواند از جنس چوب یا پلاستیک باشد، اما سطح آن نباید صفحه ای شکل باشد زیرا برای گردش جریان هوا و حفظ سلامت پیازها می‌بایست دارای شیارها یا سوراخ‌های متعددی باشد در صورت انتخاب سازه چوبی برای طبقه‌ها توصیه می‌شود ابعاد طبقه‌ها 1*1 مترمربع یا 1 متر در ۷۰ سانتیمتر باشد. ارتفاع دیوار دور طبقه‌ها نیز به طور معمول می‌تواند ۵ سانتیمتر باشد و عرض چوب‌های تشکیل‌دهنده طبقه‌های قفسه‌ها بین ۷ تا ۸ سانتیمتر و ضخامت آن‌ها نیم تا یک سانتی‌متر و یا بیشتر باشد.

طبقه‌های پلاستیکی با قالب آماده نیز می‌تواند نسبت به طبقه‌های چوبی بی‌زحمت تر و به لحاظ هزینه به‌صرفه‌تر باشد. قفسه و طبقه‌ها بهتر است قبل از خردادماه آماده شود. پیشنهاد می‌گردد نوع قفس‌ها از جنس گالوانیزه یا چوب تهیه گردد.

1-3) سیستم سرمایشی گلخانه زعفران

انتخاب نوع سیستم سرمایشی بستگی به هزینه‌ای دارد که به آن اختصاص می‌یابد. در مناطق گرم کشت محصولات در تابستان و درون گلخانه بدون انجام تهویه مناسب و خنک کردن گلخانه با استفاده از سیستم سرمایشی امکان‌پذیر نیست؛ چون درجه حرارت محیط به‌سرعت از تحمل گیاه تجاوز می‌کند.

لازم است از کولرهای آبی در گلخانه‌های کوچک و کولرهای آبی صنعتی در گلخانه‌های بزرگ استفاده کرد. راه‌حل دیگر برای تجهیزات گلخانه استفاده از فن‌های مکنده هوا در یک طرف گلخانه و قراردادن پوشال و الیاف و عبور آب از روی آنها در طرف دیگر می‌باشد که باعث می‌شود جریان هوا خنک به درون گلخانه هدایت شود.

سیستم سرمایشی تبخیری یکی از سیستم های سرمایشی در کاشت زعفران به صورت ایروپونیک است که در دو نوع پوشالی و سلولزی موجود می‌باشد و میزان خنک‌کنندگی این سیستم به میزان دما و رطوبت در هوای آزاد بستگی دارد. منظور از هوای آزاد هوای خارج از گلخانه است. توان خنک‌کنندگی نیز با کاهش میزان رطوبت و دما در هوای خارج از گلخانه افزایش می‌یابد.

از دیگر مزیت‌های این سیستم این است که علاوه بر خنک‌کنندگی می‌تواند باعث افزایش رطوبت محیط گلخانه نیز شود و به دلیل اینکه در روش گلخانه‌ای ما نیاز به رطوبت داریم این خاصیت سیستم می‌تواند بسیار مفید و کارآمد باشد.

 1-4) رطوبت ساز (مه پاش)

برای تأمین رطوبت محیط باید از دستگاه‌های رطوبت ساز استفاده کرد که بر مبنای متراژ گلخانه، هندسه محیط و هزینه مدنظر باید تهیه شود. رطوبت ساز در سه نوع مه پاش نازلی، مه پاش صنعتی، رطوبت ساز اولتراسونیک موجود می‌باشد که هرکدام دارای محاسن و معایبی است.

بهترین نوع رطوبت ساز اولتراسونیک می‌باشد که صدای بسیار کمی دارد و انرژی خیلی کمی مصرف می‌کند. مه پاش باید جایی باشد که تماس مستقیم با پیاز نداشته باشد.

2) تهیه پیاز کشت ایروپونیک زعفران

بعد از فراهم‌کردن گلخانه زعفران، قفسه‌ها، طبقه و تجهیزات لازم بر مبنای سطح کشت و هزینه‌ای که برای این کار در نظر گرفته شده نوبت به تهیه پیازهای زعفران می‌رسد. توصیه جدی می‌شود که تمامی اقدامات مذکور یعنی آماده‌سازی گلخانه و ساخت قفسه‌ها و تهیه طبق‌ها و تجهیزات قبل از خرید پیازها انجام شود.

خرید پیازها از نیمه اردیبهشت‌ماه تا نهایتاً نیمه تیرماه انجام شود زیرا در این زمان پیاز در خواب حقیقی کامل قرار دارد (خوابی که به‌اصطلاح رایج برای درختان و دیگر گیاهان خواب زمستانی نام دارد) و بهترین فرصت برای حمل‌ونقل پیاز زعفران می‌باشد.

ویژگی های پیاز زعفران گلخانه ای :

1.      پیازهایی که به روش آیروپونیک یا هوا کشت گل میدهند، عموما از ذخایر غذایی سالهای قبل خود استفاده میکنند به همین جهت در کشت گلخانه ای از پیاز های سورت شده با میانگین وزنی 20-12 گرم استفاده می شود.

2.      پیاز زعفران مانند بنه های دیگر قابلیت نگهداری و یا انبار کردن طولانی مدت را ندارند و اگر شرایط محیطی خوبی نداشته باشند قالبا دچار بیماری های قارچی حادی مثل زوال گشته و ازبین میروند. بنابراین توصیه میشود به هیچ عنوان بنه انباری نخرید.

3.      بیماری ها نظیر قارچ و کنه ها و آلودگی هایی مثل کپک به سرعت در بنه ها منتقل میشود پس دقت کنید بنه عاری از هرگونه آلودگی باشد.

4.      بعضا واسطه ها برای افزایش وزن بنه قبل از خروج آنها از زمین، اقدام به انجام آبیاری میکنند. دقت کنید حداکثر رطوبت موجود در پیاز زعفران ۱۵- 20% است و رطوبتی بیش از این مقدار حاکی از وجود مشکل و تقلب است.

وجود 15-10 درصد خاک و پوشال جهت سلامت پیازها هنگام جابه جایی الزامیست. بنه زعفران هنگام جابه جایی بخشی از رطوبت موجود را از دست میدهد و تعرق دارد. خاک بین پیاز آب از دست رفته از بنه را به خود جذب میکند و سبب عدم ایجاد کپک و بیماری میشود.

5.      مرغوبیت زمین و پیاز به اعتبار شخص فروشنده وابسته است. اغلب کشاورزنی که حاضر به فروش پیاز زعفران به دلال میشوند زمین های دیم و بدون رسیدگی و کوددهی دارند. این امر به دلیل هزینه کمیست که دلالها میپردازند.

در 99% مواقع گیاهان هنگام جابه جایی دچار تنش میشوند و بنه زعفران هم از این قائده مستثنی نیست، پوشال و پوشینه برای زعفران حکم لباس را دارد و از تنش وارد شده میکاهد. بنابراین حداکثر تلاشتان این باشد که بنه نقره شده نخرید و پیاز را در محل گلخانه نقره کنید!

اصلی ترین و مهم ترین بخش سرمایه گزاری تهیه بنه است. در بخش دوم نگهداری و پرورش بنه است که به دانش ما متکی است. بنه زعفران فقط از طریق جوانه تکثیر میشود پس باید به بنه در تمام مراحل زندگی اهمیت ویژه داشت. بطور کلی به ازای هر تیج اصلی بنه در سال آینده یک پیاز جدید تکثیر میکند.

3) آماده سازی پیازها در کشت گلخانه ای زعفران به روش آیروپونیک

در اواخر شهریورماه  دوره ی خواب پیاز زعفران  تمام شده و به‌صورت ظاهری فعالیت خود را آغاز می‌کنند و شروع به جوانه زدن می‌کنند هنگامی‌که طول جوانه‌های پیازها به ۲ الی ۳ سانتیمتر رسید باید محیط تاریک را برای پیاز را روشن کرد.

روشن‌کردن محیط باید تدریجی باشد و در طول یک هفته مرحله‌به‌مرحله و هر روز بیشتر از روز قبل منافذ پوشانده شده را باز و نور محیط را زیاد کرد. اگر از روش دوم انبارداری در تاریکی استفاده کردید که پیازهای شما در گلخانه حاضر و آماده است اما اگر روش اول استفاده می‌کنید بعد از اتمام دوره انبارداری در تاریکی باید طبق‌هایی که پیازها در آن چیده شدن را در قفسه ساخته شده قرار داد.

در طی یک یا دوهفته از اواخر مرداد تا شهریور که پیازها به گلخانه انتقال داده می‌شوند، فضا باید تاریک باشد دما 23-20 و رطوبت 80-70درصد باشد تا زمانی که جوانه ها دو الی سه سانت رشد کنند. بعد از اینکه جوانه‌ها 2-3 سانتی شدن و وارد بیداری حقیقی شد، به طور تدریجی در طی یک هفته روشن سازی محیط ارام ارام اتفاق می‌افتد و نور به گیاه می‌رسد.

این موضوع اوایل مهرماه اتفاق می‌افتد دمای محیط گلخانه باید بین ۱۹ الی ۲۳ درجه سانتیگراد و رطوبت محیط نیز بین ۸۰ تا ۸۵ درصد باشد.

مراحل کشت گلخانه ای زعفران ایروپونیک را از زبان گلخانه دار بشنوید.

3-2) نقره و ضدعفونی‌کردن پیازها در تولید زعفران گلخانه ای

پیازهای زعفران نهایتاً تا تیرماه باید تهیه شود. حداکثر تا شهریورماه فرصت برای انتقال به گلخانه وجود دارد. قبل از انبارکردن پیازها باید آنها را نقره کرد.

زعفران کاران پاک کردن پیاز را نقره کردن میگویند. حین سورت بندی پوشینه های اضافی و تُکمه های زیر پیاز ( پیاز مادری سال قبل ) جدا میشوند. همانطور که گفته شد پوشینه ها عایق بنه در برابر تنش های دمایی و محیطی هستند پس به طور کامل جدا نمیشوند و حداقل دو لایه از پوشال رو بر روی غده سفید نگه داشته میشود. بهتر مکان و زمان برای نقره شدن بنه در محل گلخانه و قبل از ورود به سالن انبارداری میباشد.

انتهای برخی از پیاز ها تکه ای پولکی شکل چسبیده است. این تکه همان پیاز مادریست که در سال تمام ذخایر خود را به بنه های دختری خود منتقل کرده و حالا دیگر چیزی از آن باقی نمانده است. نحوه صحیح نقره کردن به این شکل است که ابتدا این تکمه جدا میشود و سپس پوشال اضافی رو باکشیدن به سمت بالا از بدنه بنه جدا میکنیم.

یعنی پوشال‌های اضافی اطراف پیاز زعفران را جدا کرد. نقره کردن پیاز به این معنی نیست که باید پوشال و پوستی که پیاز را احاطه کرده جدا شود در حدی که پیاز لخت شود. نقره کردن باعث می‌شود که پیازهای زخم‌خورده، له شده و گندیده و مبتلا به قارچ و معیوب جدا شود تا دیگر پیازها را خراب نکرده و هم کنترل بیشتری بر روی روند رشد پیازها داشته باشیم.

در هنگام نقره کردن لازم است اقدام به سورت کردن پیازها نمایید. سورت در کشت زعفران به معنی جداسازی پیاز ها و تقسیم کردن آنها از نظر اندازه میباشد.

پیاز ها از نظر حجم جسمی به سه دسته : بزرگ، متوسط و کوچیک تقسیم میشوند. قبل از انبار داری و زمان تحویل اولین کار سورت کردن پیازهاست. پیازهایی که دارای زدگی، خوردگی و یا حتی آسیب های جزئی هستن از بقیه جدا میشوند، این پیاز ها به شدت مستعد جذب بیماری هستند و ورودشان به محیط گلخانه به معنی انتقال بیماری به همه بنه ها می باشد.

بعد از نقره کردن، پیازها را در کیسه‌های توری یا سبد پلاستیکی و در محیطی به دمای نسبی ۲۵ تا ۲۸ درجه و رطوبت 50-60درصد قرار می‌دهیم. شکل چیدمان پیازها باید به‌گونه‌ای باشد که گردش هوا به‌راحتی برای پیاز امکان‌پذیر باشد زیرا عدم گردش هوا باعث گندیدن پیازها می‌شود.

سبد های پلاستیکی یا توری‌ها باید با یکدیگر و از دیوارها و سطح زمین فاصله مشخصی داشته باشد. از اواخر تیرماه تا اواخر شهریورماه پیازها به‌ظاهر فعالیتی ندارد اما در اندام خود در حال آماده‌سازی برای فعالیت می‌باشد؛ بنابراین مانند مادری که جنین را حمل می‌کند در حد امکان باید از ضربه، حمل‌ونقل سنگین و شک‌های دمایی جلوگیری کرد.

در اواخر مردادماه باید پیازها را برای انتقال به گلخانه و چیدمان در قفسه‌ها آماده و ضدعفونی کنیم برای ضدعفونی و باکتری زدایی باید محلولی متشکل از قارچ‌کش و کنه‌کش را فراهم کرد (به نسب 2 به 1000) و پیازها را در یک سبد چید (در هر سبد 1 کیلوگرم پیاز) و به مدت ۲ تا ۳ ثانیه درون حوضچه از قارچ‌کش و کنه‌کش فروبرد. ترجیحاً این کار در حداقل یک هفته قبل از انتقال به گلخانه انجام شود تا رطوبت باقی‌مانده در پیاز مشکلی ایجاد نکند.

بعد از ضدعفونی پیازها را پهن کنید، این کار را به این جهت انجام می‌دهند که پیازها خشک شود و پیاز زعفران جهت کاشت آماده شود. مرحله بعدی بذر مال بنه ها می باشد.

برای جلوگیری از دوکی شدن پیاز و درشت شدن پیاز و حذف جوانه های جانبی ترکیبی از انواع اکسین، جیبرلین‌، سیتوکینین، اتیلن، هیومیک اسید، اسید امینه های فعال و همچنین پروتئین گیاهی با توجه به وضعیت پیازها استفاده میکنیم.

بیشتر بخوانید : صفر تا صد مراحل کشت هیدروپونیک زعفران

3-3 ) ضدعفونی قفسه‌ها و جایگاه کشت 

ضدعفونی سطح بستر و سینی با ۲۵٪ کربن دزیم ۵۰۰ برای جلوگیری از بیماری انجام می‌شود. پس از تهیه پیاز، نقره کردن و باکتری زدایی پیازها، طبقه و قفسه‌ها؛  پیاز زعفران در طبقه‌هایی که به انتخاب افراد چوبی یا پلاستیکی می‌باشند بدون فاصله و کنار هم به‌نحوی‌که قسمت فوقانی پیازها به سمت بالا قرار بگیرد باید چیده شود.

این اقدام در هفته آخر مردادماه تا هفته اول شهریورماه انجام می‌شود پس از چیدن پیازها در طبقه‌ها باید پیازها را در تاریکی مطلق قرارداد که این مرحله در دو روش اجرا می‌شود

 روش اول:

تمامی پیازها به‌صورت فشرده مثل طبقه‌های فرهای شیرینی‌پزی روی‌هم قرار می‌گیرند تا محیط کوچکی ایجاد شود و فاصله ۵ سانتیمتری از بالا از پایین و پهلوها از سطح دیوار و زمین ایجاد می‌شود تا هوا جریان یابد دم‌کردگی اتفاق نیفتد و سپس تمامی منافذ نور را پوشانده و محیط را کاملاً تاریک می‌کنیم. از مزایای این روش فضای کمتری هست که اشغال می‌کند و در صرفه‌جویی انرژی برای کنترل نور، رطوبت و دما مؤثر است.

 روش دوم:

پس از چیده شدن پیازها در طبقه‌ها همه طبقه‌ها را در قفسه‌های گلخانه (که باید تا قبل از این آماده شده باشند) قرار می‌دهیم سپس تمامی منافذ نور را پوشانده و محیط را کاملاً تاریک می‌کنیم از مزایای این روش این است که در مرحله بعدی، یعنی انتقال پیازها به گلخانه زودتر به وقوع پیوسته و عملاً تا روییدن گل‌ها زحمت خاصی در کار نیست. در مرحله انبارداری می‌بایست دمای محیط بین ۲۳ تا ۲۸ درجه و رطوبت نیز بین ۷۰ تا ۸۰ درجه باشد.

4 ) گلدهی زعفران در کشت ایروپونیک زعفران

بهترین زمان کاشت زعفران در گلخانه درست مانند کشت خاکی در تیرماه می باشد به این ترتیب در اوایل آبان‌ماه به زمان گل دهی زعفران  می رسیم و تمامی پیازهایی که بالای ۱۵ گرم هستند شروع به گل دادن خواهند کرد در این مرحله دمای گلخانه باید بین ۱۰ الی ۱۳ درجه سانتیگراد و رطوبت نیز بین ۸۵ تا ۹۰ درصد باشد.

بعد از گلدهی پیازهای زعفران برای برداشت گل می‌توان هر طبقه را از قفسه خارج کرد و گل‌های آن را چیده سپس سراغ طبقه بعدی برویم در روش سنتی از هر یک کیلو گل زعفران به طور میانگین بین ۸ تا ۱۰ گرم زعفران خشک به دست می‌آید درحالی‌که در کشت گلخانه از هر کیلو زعفران به طور میانگین ۲۵ گرم زعفران خشک شده حاصل می‌شود یعنی دو تا سه برابر کشت سنتی.

 5) انتقال پیاز های گلخانه به خاک

بعد از گذراندن مراحل ضدعفونی (همان‌طور که قبل از کشت در گلخانه انجام شد) و حذف جوانه‌های اضافی پیاز ها به زمین باز گردانده میشود و در سال بعد مراحلی که گفته شد تکرار می‌شود.

زمان کود دهی زعفران و آبدهی آن در تمام مراحل در زمین به روال سیستم کشت خاکی انجام می‌شود. خاک زمین باید از نوع خاک سبک باشد تا پیاز بتواند علاوه بر تأمین مواد غذایی در مقابل شرایط خاص منطقه‌ای نیز مقاومت کند. بهترین اقدام در مورد بررسی خاک آن است که از زمین موردنظر آزمایش خاک تهیه و به آزمایشگاه‌های آب‌ و خاک برده شود. در آزمایش خاک مشخص می شود بافت خاک نیاز به اصلاح دارد یا خیر همچنین کمبود یا بیشبود عناصر ضروری با این آزمایش مشخص می شود. تا بتوانید بهترین کود برای محلول پاشی زعفران را انتخاب نمایید

در اواخر دوره گلدهی یعنی اواخر آبان‌ماه زمین باید شخم عمیق زده شود و سپس نسبت به متراژ زمین و توصیه افراد باتجربه و آزمایش خاک حتماً کود گاوی پوسیده استفاده شود. همراه با کود گاوی برحسب آزمایش خاک از کودهای فسفاته، پتاس بالا و نیتروژن دار و همچنین ریزمغذی ها در زمین پخش کرده و بعد آن را با تراکتور با زمین مخلوط می کنیم. زمین ایده‌آل به‌ازای هر تن پیاز ۲۰۰۰ متر می‌باشد که در صورت محدودیت و عدم وجود فضای کافی می‌تواند هزار متر برای هر تن استفاده نمود.

زمین کشت زعفران باید بدون کلوخه و سنگ باشد اگر بعد از شخم زدن کلوخه های موجود در زمین زیاد بود باید به وسیله ی دیسک اقدام به خرد کردن کلوخه ها نمایید. اگر متراژ زمین کم است می توانید به کمک کارگر و بیل اقدام به شکستن کلوخه ها نمایید. 

در نظر داشته باشید که برای هر پیاز ۱۰ سانتی‌متر مربع فضای خوبی است. اگر در دسترسی به زمین محدودیت دارید می‌توانید این فضا را به ۷ سانتی‌متر کاهش دهیم ۲۰۰ پیاز در هر مترمربع می‌توان به‌صورت فشرده کشت کرد. باید در نظر گرفت پیاز در این حالت بیشتر از روش کاشت عادی و ایده آل تغذیه شود.

اگر قصد کشت در قسمت های کوهپایه ای را دارید احتمالا در زمین مورد نظر تکه سنگ های زیادی وجود دارد که پیش از انتقال پیاز ها باید کاملا صاف شده و از روی زمین برداشته شود. این کار را به وسیله ی سنگ جمع کن های پشت تراکتوری انجام می دهند.

اوایل یا اواسط آذرماه بعد از برداشت و اتمام کامل دوره گلدهی برگ های پیاز سبز شده و زمان انتقال آنها به خاک فرا می رسد. برای حمل‌ونقل پیازها به سمت زمین می‌توان در هر طبقه جوانه‌های پیازها را با دست روی‌ هم خوابانید تا هنگام حمل‌ونقل به آنان آسیب وارد نشود برای کاشت پیاز می‌توان از روش کشت زعفران به صورت شیار کشی، کرت‌بندی و گندم‌کاری استفاده نمود.

6) تغذیه پیازها

مرحله ی بعد از انتقال، تغذیه پیاز زعفران با استفاده از بهترین کود برای درشت شدن پیاز زعفران می باشد. بدین منظور لازم است یک آبیاری با کودهای نیتروژنه انجام شود. این آبیاری هنگامی انجام می شود که پیازها در حال جمع کردن تغذیه و آماده شدن برای تکثیر هستند در واقع این آبیاری به تکثیر بهتر پیازها کمک خواهد کرد.

بعد از انجام آبیاری از اوایل دی ماه تغذیه اصلی پیاز با استفاده از محلول پاشی ها انجام می شود. اولین محلول پاشی ابتدای دی ماه و سایر محلول پاشی ها با فاصله 10 تا 20 بعد از یکدیگر انجام می شوند. کودهای مورد استفاده در محلول پاشی بهتر است با استفاده از آزمایش خاک کشاورزی تعیین شوند.

به صورت کلی از کودهای کامل npk، کودهای اسید آمینه و جلبک دریایی برای تغذیه استفاده می شود. اما تجویز درست کوددهی تضمین کننده سود سال بعد شماست بنابراین پیشنهاد ما این است که در این مورد بیشتر احتیاط کنید. 

اهمیت گیاه شناسی پیاز زعفران در موفقیت کشت گلخانه :

پیاز زعفران مثل هر گیاه دیگری چرخه زندگی خاص خودش را دارد. اگه به درس آشنایی با اندام پیاز زعفران و زندگی بنه دقت کرده باشین در هر ماه سال بخشی از پیاز رشد میکند. مثلا آذر ماه بعد از گلدهی رشد ریشه و برگ قسمت های مهم از اندام هستند که رشد اصلی آنها را در این زمان می باشد پس توجه اصلی ما نیز  برای استفاده از کود معطوف به کود هایی میشود  که بر روی رشد ریشه اثر دارند. البته برای انتخاب کود لازم است از کودشناسی هم تا حدودی اطلاعات داشته باشیم و با عناصر غذایی آشنا باشیم.

با دفعات متعدد آزمون و خطا و تجربه هایی که به شکست ختم شد به موفقیت کشت گلخانه نزدیک شدم. اگه بخوایم در یک جمله خلاصه وار سِیره تجربه ای که داشتم رو بگم، اون جمله آن است که : مسیره رسیدن به موفقیت در کشت گلخونه زعفران، از کشت سنتی زعفران میگذره. برای اثبات این حرف دو دلیل محکم دارم:

1.      توانایی بارور کردن بنه گلخانه در هرکسی وجود ندارد.

2.      عمده بودجه برای راه اندازی گلخانه زعفران و حتی احداث مزرعه زعفران به تهیه پیاز اختصاص داده میشود. بعلاوه قیمت پیاز زعفران گلخانه ای سه برابر بیشتر از قیمت پیاز کشت سنتی می باشد.

بررسی دلیل اول : انتقال پیاز به خاک و چالش هایی که همراه داره سبب میشود تا نتوانیم هر سال از بنه های قبل استفاده کنیم. پیاز زعفران بعد از اتمام دوره گلدهی در محیط گلخانه، برای تکثیر و تولید مثل و همچنین تغذیه و بارور سازی بنه های دختری به خاک منتقل میشود.  بیش از 70درصد تغذیه از خاک تامین میشود پس انتقال بنه به زمین الزامی و حیاتی است. پیاز های مناسب برای کشت در گلخانه اصولا وزنی بین 10 تا20 گرم دارند و تنها شرایط رشد و تغذیه اصولی است که بنه رو به این وزن میرساند.

نکته ای باید بهش توجه داشت این است که اگر پیاز هر سال تکثیر میشود، به این معنی است که بنه های تکثیر شده از نظر وزنی کوچکتر از بنه های مادری هستند و با تغذیه میشود تا حد زیادی وزن بنه ها را افزایش داد اما درشت کردن بنه ای که از گلخانه منتقل شده به همین سادگی مُیَسَّر نمی شود، چرا؟

به این دلیل که دوره رشد پیاز زعفران مهرماه شروع میشود و نیمی از رسیدگی ها منجمله : آب اول-گلآب در مهر ماه قبل از گلدهی، آب دوم-زاج آب در آبان ماه بعد از اتمام گلدهی و یک نوبت از محلول پاشی های سه گانه در آذرماه با رشد اولیه برگ ها در کشت سنتی انجام میشود اما با توجه به اینکه در کشت گلخانه پیاز تا اواخر آذر ماه در حال گذراندن عملیات گلدهی و مصرف ذخایر غذایی بنه مادری هست این موارد تغذیه ای را از دست میدهد. پیاز زعفران در کشت خاکی در نوبت اول آبیاری علاوه بر جذب رطوبت، مقداری املاح و مواد معدنی هم جذب میکند. بعد از گلدهی رشد رویشی(برگ)، زایشی(ریشه) و نطفه گذاری-بچه زایی انجام میشود و در زاج آب کود ها با هدف کمک به رشد این اندام داده شوند. بعد از این دو نوبت آب، بخشی از تغذیه توسط ریشه جذب بنه مادری شده و از بنه مادری به بنه دختری منتقل میشود. بنه های دختری علاوه برای جذب تغذیه از مادر و توسط محلول پاشی بر روی برگ ها جذب مواد ریز و درشت مغذی دارند.

گلدهی سال بعد بنه های تازه تکثیر شده مستقیما به تغذیه سال جاری آنها بستگی دارد و متاسفانه بنه هایی که تو محیط گلخانه قرار دارند این سه نوبت تغذیه رو از دست میدهند.

جمع بندی: با توجه به این که اواخر آذر بنه از گلخانه به زمین منتقل میشود و اردیبهشت به خواب میرود، پیازهای منتقل شده از گلخونه زمان زیادی برای جبران تغذیه، تکثیر و تکمیلِ بلوغ ندارند. سوای این بحث، پیاز مادری در گلخانه بیشتر ذخایر غذایی خود را صرف گلدهی کرده و ذخایر غذایی زیادی برای بچه زایی و تکثیر باقی نمانده است. پس پیازهای دختری متولد شده از این پیاز ضعیف تر از پیازهای تکثیر شده از پیازهای کشت سنتی می باشد.

نتیجه گیری: بدون تجربه و دانش کشت سنتی، توانایی بارور کردن جهت استفاده مجدد در گلخانه رو به طور 100% نداریم.

بررسی دلیل دوم: اولین راه افزایش سود در هرکاری بالاخص کشت زعفران کاهش هزینه اولیست، عمده هزینه احداث و راه اندازی گلخانه خرید پیاز می باشد و با توجه به اینکه قیمت بنه مناسب کشت گلخانه 3-2 برابر بنه کشت سنتی است،آیا بهتر نیست که پیاز زعفران گلخانه رو خودمون تولید کنیم؟ با تولید پیاز زعفرون با هدف استفاده در گلخانه با یک تیر دو نشون میزنیم. با این کار علاوه براینکه 50% از هزینه های اولیه کسر میشود، تجربه و دانش کشت سنتی هم کسب میکنید.

با تمام این تفاسیر اگه زمینی به متراژ بیشتر از 3000 متر در اختیار دارید و بازار هدف خاصی برای تولید زعفران گلخانه ندارید کشت سنتی انجام برای شما بهتر است.

زمین پشتیبان: زمین تولید پیاز گلخانه زمین پشتیبان گفته میشود، این زمین طبق آزمون خاک آماده سازی میشه و تغذیه این بنه ها طبق نامه آنالیز برگ تجویز و انجام میشود.

زعفران در گلخانه چند بار گل می دهد؟

زعفران در گلخانه یک بار گل می دهد مانند کشت در زمین کشاورزی اما می توان با شکستن خواب پیاز زعفران، می شود در سال دوبار از پیازها گل زعفران برداشت کرد. اما پیشنهاد دهکده موفقیت این است که از این روش استفاده نکنید و سرمایه ی اصلی کشت زعفران که پیازها هستند را از بین نبرید.

میتوانید این آموزش را به صورت کامل تر در  آموزش کاشت زعفران گلخانه ای pdf  دانلود کنید.