همه گیاهان آفات و بیماری‌هایی دارند که به زراعت ما آسیب می‌زنند، گیاه زعفران هم دارای آفات و بیماری‌هایی است که هرکدام ممکن است در طول 7 سال زراعت زعفران به پیاز یا گیاه زعفران آسیب وارد کنند و برای هر شخصی که به کشت زعفران می‌پردازد ضروری است که با این آفات و بیماری‌ها آشنا باشد.
در این مقاله به بررسی تمام آفات زعفران و بیماری‌های آن که ممکن است در طول کشت با آن مواجه شوید می‌پردازیم.
راه حل ساده جلوگیری از هر یک از این بیماری ها و آفات این است که حتما هر 10-14 روز یکبار به مزرعه زعفران سر بزنید و به صورت تصادفی پیاز ها را خارج کرده و آنها و خاک را برای وجود آفات و بیماری ها بررسی نمایید.
یکی از آفات پیاز زعفران، کنه است که به آن آسیب می‌زند. ۵ نوع کنه آسیب‌زا وجود دارد؛ البته بیشترین نوع خسارات وارد شده از این آفت زعفران مربوط به دو نوع کنه ی بنه زعفران و کنه قهوه‌ای گندم می‌باشد.
شیوه ی خسارت زایی کنه زعفران به این صورت است که از قسمت زخم یا سالم به پیاز زعفران حمله کرده از آن تغذیه میکند و با ایجاد تونلی در پیاز به زاد و ولد در آن می‌پردازد.
عوامل بیماری زای دیگر نیز از طریق این تونل وارد شده و در نهایت موجب پوسیدگی و لهیدگی پیاز می‌شوند.
علت ایجاد آن آبیاری و وجود رطوبت اطراف پیاز زعفران در تابستان می‌باشد.
بنه‌های آسیب‌دیده دارای لکه‌های سیاه یا پوسیدگی در خود می‌باشند و برگهای پیاز آسیب‌دیده، کوچکتر و ظریف‌تر، گل‌ها فاقد کلاله و یا دارای کلاله‌های ضعیفی می‌باشند.
برگهای پیازهای آسیب‌دیده عموماً زودتر خزان می‌کنند.
این آفت از شیره‌ی برگهای زعفران استفاده کرده موجب ایجاد لکه‌های سفید و زردرنگ در برگ میشود.
آثار خسارت آن مانند موزائیک خفیف است و در نهایت نقاط زرد شده، گسترده شده و موجب خزان زودرس گیاه میشود خزان برگها از نوک برگها شروع شده و به انتها می‌رسد.
فعالیت کنه بر سه اصل رطوبت، دما و غذا استوار است و درصورتی‌که شرایط هرکدام از این عوامل مساعد نباشند، کنه نمی‌تواند فعالیت کند. بنابراین علت اصلی رشد کنه دو عامل رطوبت و گرما در کنار یکدیگر است به‌طوری که با کنترل این دو عامل می‌توان ضرر را تا حد زیادی کنترل کرد.
به همین دلیل توصیه میشود از آبیاری تابستانه پرهیز شود چراکه رطوبت و گرما را برای رشد کنه فراهم میکند.
یکی از عواملی که باعث ماندگاری این آفت میشود علف هرز است انجام شخم عمیق باعث میشود که شرایط برای فعالیت آفت نامناسب گردد. و در نتیجه نتواند زاد ولد کرده و تکثیر شود.
استفاده از گیاهانی که میزبان کنه نباشند به مدت سه سال موجب میشود که این آفت کنترل شود.
خاک سنگین، رسی، بادهای شدید و تناوب از عوامل مهمی هستند که موجب کاهش جمعیت این‌گونه در منطقه میشود.
از ترکیب کنه کش برموپروپیلات(نئورون)، دیکوفول(کلتان) وکلوفنترین (آپولو) استفاده میشود. همچنین جهت مقابله با کنه از کود گرانوله گوگرد به شکل سولفور هم میشود استفاده کرد. گوگرد هم خاک را اسیدی‌تر می کند و هم در کاهش ph موثر است و بسیاری از آفات از جمله کنه را نیز از بین می‌برد.
برای بهره‌مندی از فواید گوگرد باید قبل از آبیاری اول گوگرد را به میزان ۳۰۰ کیلو در هر هکتار پخش کرده و با خاک مخلوط کنید. سپس اقدام به آبیاری کنید مصرف گوگرد همراه با تیوباسیلوس برای اکسید کردن گوگرد در خاک استفاده میشود.
– برای پیشگیری از مبتلا شدن مزرعه به کنه، عمق کاشت بسته به بافت خاک حداقل ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر باشد.
– پیازها قبل از کاشت با کنه‌کش و قارچ‌کش ضدعفونی شود.
– از پیازهای سالم و بدون لک برای کاشت استفاده بشود.
نکته‌ای که در کنترل کنه‌ها باید به آن توجه کرد این است که کنه از پیاز مادری به پیاز دختری منتقل نمی‌شود و تا زمانی که پیازهای مادری مبتلا به کنه، به طور کامل از بین نروند می‌توانند تقسیم بشوند و پیاز دختری را به وجود بیاورند.
فعالیت تریپس در پشت برگهای زعفران است.
در پشت برگ دو شکاف طولی عمیق ایجاد کرده و از آن برای تخمک‌گذاری و فعالیت پوره و حشرات بالغ استفاده میکند.
پوره‌ها و حشرات بالغ با خراش دادن اپیدرم برگ زعفران از شیره سلولی استفاده می‌کنند.
این آفت ناقل عوامل بیماری‌زا و عوامل ویروسی در گیاهان مختلف می‌باشد.
علائم خسارت بر روی زعفران ایجاد لکه‌های زرد تا سفید بر روی برگهای زعفران می‌باشد در شدت خسارت نقاط رنگ‌پریده با پیوستن به یکدیگر لکه‌های رنگ‌پریده‌ای را ایجاد میکند.
برگهای آلوده عموماً زودتر خزان می‌کنند.
آفت تریپس به صورت غیر مستقیم در کاهش عملکرد سال آینده موثر است.
کرم ریشه یا کرم پیاز خوار علاوه بر پیاز زعفران به سیر و سیب‌زمینی هم حمله میکند، بعد از مدتی گیاه از درون باد کرده و فاسد میشود.
از جمله علائم پیاز زعفران کرم زده می‌توان به خشک شدن و زرد شدن ناگهانی برگها اشاره کرد پیازهای انباری بیشتر به این آفت دچار می‌شوند.
الف) نگهداری پیاز در آب ۴۴-۳۳ درجه به مدت ۳ ساعت خشک‌کردن آن در دمای ۲۵ درجه پیش از کاشت
ب) ضدعفونی‌کردن پیاز به‌وسیله سولفور دو کربن
ج) آبیاری با آب‌های آمونیاک‌دار
موش یکی از مهم‌ترین آفات زعفران محسوب میشود و مهم‌ترین جونده خسارت زا برای زعفران است که از انواع آن می‌توان موش کور، موش دوپای کوهستانی، موش ورامین، موش خانگی و موش صحرایی را نام برد.
انتشار آنها بیشتر در اصفهان، قزوین، ارتفاعات آذربایجان و موش‌های خانگی هم در سرتاسر کشور وجود دارند.
– با کشت نعناع در نزدیکی مزارع زعفران می‌توان با موش مبارزه کرد، زیرا موش از بوی نعناع متنفر است.
– قبل از آماده‌سازی زمین مناسب برای کشت، ابتدا باید لانهٔ موش را پیدا کرد. لانه موش‌ها را تا فاصله 20 متری زمین پیدا می‌کنیم و همه ی آنها را با خاک می‌پوشانیم فقط یک لانه در مرکز زمین نگه می‌داریم و در دمای مناسب 10 تا 12 درجه شلنگ گاز پیک‌نیک را باز می‌کنیم و موش دچار خفگی میشود.
– روش‌های کنترل آن از طریق استفاده از تله و قراردادن طعمه مسموم در مسیر رفت‌وآمد موش است طعمه مسموم می‌تواند از مخلوط خمیر با سم استرکنین و ازاین قبیل سم‌ها با خرده شیشه (مهتابی) باشد.
– می توان از مخلوط ۱۰ کیلوگرم دانه گندم، دو لیتر روغن پارافین و ۵ کیلوگرم سم فسفر دوزنگ استفاده کرد. برای درست کردن آن ابتدا گندم را با روغن مخلوط و چرب کرده و سپس به تدریج فسفر دوزنگ را روی آن ریخته و به‌تدریج به هم می‌مالند.
– مخلوط ۵ کیلوگرم گندم به‌اضافه ۲ گرم سیانور در ۱۰۰ گرم روغن هم نتیجه ی خوبی در مبارزه با موش در مزارع زعفران می‌دهد.
– مقداری گوگرد یا گازوئیل و یا هر دو را آتش می‌زنیم و با ایجاد دود اول هر لانه‌ای که باز باشد مشخص میشود و می‌توانیم همه لانه موش ها را ببندیم، مجدداً برای دومین مرتبه با دود حاصل از آتش‌زدن گوگرد تمام تونل ها را پر می‌کنیم، حُسن گوگرد آتش‌زدن نسبت به روش‌های دیگر مفید بودن گوگرد برای خاک هست که از درصد اسیدی بودن ph کم میکند.
– دود اگزوز موتورسیکلت که باید مثل مراحل قبل عمل کنیم و دود اگزوز را به وسیله شلنگ به لانه‌ها وارد کنیم.
– با استفاده از مواد دور کننده مانند آربین نیز می‌توان با این حیوان مبارزه کرد. آربین فرآورده‌ای است که از خسارت حیوانات خونگرم به جالیز، مزارع و باغ‌ها بدون آنکه مستقیماً روی نباتات پاشیده شود جلوگیری میکند.
استفاده از آن در روش کشتن موش در زمین زعفران پارچه کهنه یا فیبر چوبی را به اربین آغشته می‌کنیم و بر روی چوب یا تخته آویزان کرده و به فواصل ۵ تا ۶ متری مزرعه یا باغ با ارتفاع نیم تا یک متر از کف زمین نصب می‌کنند.
بوی این ماده حیوانات خونگرم را از محوطه دور کرده و مانع ورود آنها به باغ و مزرعه میشود. آربین بوی نامناسبی در هوا پخش کرده و حیوانات خونگرم را فراری می‌دهد.
این خرگوش که به خرگوش جثه بزرگ نیز معروف است از راسته جوندگان در نواحی شمالی و شمال غربی و غرب کشور پراکنده است.
طول بدن آن ۵۵ تا ۶۸ سانتیمتر می‌باشد بدن باریک و دراز و پاهای نسبتاً بلند دارد و در طول سال فعالیت دارد؛ از آن جا که در فصل زمستان تنها سبزی قابل‌توجه، علف سبز زعفران است، برای رفع گرسنگی علاقه زیادی به خوردن این سبزی خوش خوراک دارد و با زخمی نمودن پیازها و خوردن برگهای زعفران خسارت وارد میکند.
– برای مبارزه با خرگوش در مزارع زعفران می‌توان از روش‌های مختلف مانند محصور کردن باغ و مزرعه و تله گذاشتن استفاده کرد.
– همچنین از طعمه مسموم مانند، فسفر به نسبت دو و نیم در بلغور گندمی که به آن روغن زده باشند نیز استفاده می‌کنند.
-راه دیگر استفاده از اربین برای مبارزه با خرگوش است که در بالا هم اشاره شد.
تشی یا جوجه‌تیغی یا گربه تیغی بزرگ‌ترین جونده حمله‌کننده به مزرعه زعفران می‌باشد. از مشخصه‌های مهم آن جثه بزرگ و وجود سیخ‌های بلند و نوک‌تیز روی بدن این حیوان می‌باشد که رنگ آن مخلوطی از قهوه‌ای تیره و روشن بوده و در واقع وسیله دفاعی این حیوان در مقابل دشمنان است.
تشی در تمام طول سال فعالیت دارد. فعالیت این موجود شبانه است و از شروع تاریکی از لانه خارج شده و قبل از طلوع آفتاب به لانه برمی‌گردد. یکی از نباتات موردعلاقه این حیوان زعفران است، به پیاز زعفران حمله کرده و آن را می‌خورد و پوست آن را باقی می‌گذارد.
وجود توده‌هایی از پوست بنه‌ها و کنده شدن خاک محل بوته‌ها و خرابی زمین گویای فعالیت و خسارت تشی می‌باشد.
برای مهار تشی طعمه مسموم نتیجه خوبی نمی‌دهد و داخل کردن گازکربنیک در داخل لانه نیز مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود.
– بهترین طریقهٔ کنترل که نتیجه خوبی می‌دهد استفاده از چوبی که طول آن حداقل دو متر است و روی آن پنبه‌ای می‌پیچند و سر آن را در محلول کلروپیکرین (حداقل یک گرم از این ماده استفاده شود) وارد نموده و آن را در لانه ی جوجه‌تیغی فرو می‌کنند. این روش باید در دمای 25 تا 40 درجه انجام شود تا گاز موجود در این ماده، به خوبی ساتع شود.
– شکار نیز یکی از راه‌های کنترل این آفت می‌باشد.
در زمستان به لحاظ کمبود علوفه از کوه پایین می‌آیند و خسارت ایجاد می‌کنند.
آسیب به این حیوانات جرایم نقدی سنگین و 3 تا 6ماه زندان در بردارد. این حیوانات میراث کشور هستند و باید در حفظ و مراقبت از آنها کوشا باشید.
یکی از بیماری های که به علت قارچ ایجاد می شود، بیماری زوال زعفران می باشد. در زوال زعفران، قارچ به سطح پیاز حمله کرده و لکه های ارزنی شکل به رنگ قرمز در روی پیاز زعفران ایجاد می کند، این لکه ها باعث ایجاد برآمدگی در سطح پیاز شده و در نهایت باعث پوسیدگی و خشک شدن برگهای آن می شود.
توجه کنید! از دیگر گیاهان میزبان این قارچ نیز نباید در زمین آلوده استفاده شود مانند سیب زمینی چغندر و یونجه
از فعالیت گونه ی دیگری از قارچ ها بیماری سیاهک زعفران به وجود می آید. در این بیماری ابتدا قارچ به برگهای زعفران حمله کرده و لکه های ریز به رنگ قهوه ای در روی برگ ها دیده ایجاد می کند. به مرور زمان این لکه ها به سمت سیاه تمایل پیدا می کنند و کل برگ را در بر می‌گیرد.
این قارچ هم برگ زعفران و هم به بنه زعفران در زیر خاک حمله می کند و به مرور باعث فساد گیاه می شود.
روش مبارزه:این نوع قارچ از سطح پیاز از طریق غلاف های خارجی که در اطراف بنه زعفران وجود دارد وارد میشود و به تدریج باعث پوسیدگی ریشه زعفران شده و لکه های کوچک و سفید رو بر روی پیاز ایجاد میکند.
باگذشت زمان برگها زرد میشود و با پیشرفت این بیماری کپک بنفش رنگ روی پیاز زعفران ایجاد شده و داخل و خارج پیاز پوسیده میشود.
این باکتری روی پیاز خوراکی، زعفران، گلایل، زنبق، ذرت و برنج ایجاد بیماری میکند. علائم خسارت آن در فصل زمستان تقریباً بهمن ماه ظاهر میشود. گیاه زعفران دچار زردی و خزان برگ ها قبل از موعد می شود و باعث پوسیدگی جوانه های تازه و برگهای تازه زعفران می شود.
روی برگها و پیاز زعفران ایجاد لکه میکند به شدت گلدهی را کاهش می‌دهد. همچنین این بیماری در طی فصل پاییز قبل از گلدهی آغاز میشود و علائم آن به صورت پوسیدگی غلاف سفید رنگ جوانه اولیه زعفران مشاهده میشود.
برخی از پیاز ها که برای بررسی از زمین بیرون آورده می‌شوند دارای علائم پوسیدگی روی چمچه (مجموعه برگ و گل زعفران که در یک پوشش با غلاف سفید رنگ قرار گرفته‌اند) دیده می شود که به تدریج قهوه‌ای تا قرمز رنگ شده و خشک شدن و لهیدگی در قسمت چمچه مشاهده میشود.
این باکتری باعث میشود که گلهای زعفران و برگ ها نتوانند از خاک بیرون بیایند و در زیر خاک باقی بماند گاهی ساقه گل نیز دچار این بیماری میشود.
توجه! این عامل بر روی عملکرد به شدت تاثیر دارد.
باکتری بورخلدیا زعفران
پوسیدگی بنه زعفران
پوسیدگی می‌تواند در قسمت‌های مختلف زعفران دیده شود. از جمله این قسمت ها
پوسیدگی در قسمت شکم
بنه وگردن
قسمت تحتانی بنه
پوسیدگی قسمت تحتانی در مزارع کمتر دیده میشود. این نوع پوسیدگی از نظر اقتصادی ضرر کمتری دارد.
ویژگی های یک گیاه زعفران با پوسیدگی تحتانی این است که بنه ها از اندازه طبیعی خودشان کوچکترند و بوته گیاه زعفران نیز از حد نرمال کوتاه تر است.
علت ایجاد آن
نامتعادل بودن آبیاری
حاصلخیز نبودن خاک و شرایط نامناسب محیطی
سایر عوامل بیماری زا می باشد
این بیماری یک نوع بیماری فیزیولوژیکی می باشد که موجب زرد شدن برگهای زعفران می شود. علت این بیماری عواملی مثل
نبود عناصر غذایی به مقدار کافی
آهکی بودن زمین
کمبود عنصر آهن می‌باشد.
همانطور که از اسم این بیماری مشخص است در این بیماری کلاله های زعفران مثل فنر می‌پیچند و در اثر این پیچیدگی ممکنه که گاهی کلاله ها قطع شوند و بر روی زمین می افتند.
عاملی که موجب این بیماری میشه هنوز به طور کامل مشخص نیست اما عواملی از جمله:
سن بنه ها
وضعیت تغذیه گیاه
شرایط فیزیولوژیکی که گیاه در آن قرار دارد
عوامل ویروسی و میکو پلاسمایی
عواملی هستند که برای این عارضه نام برده میشود.
در این بیماری سطح پیاز زعفران شاخی شکل شده و درسطح پیاز تورم ایجاد میشود. معمولاً گیاهانی که آلوده به این بیماری هستند بنه های آنها کوچکتر از حد طبیعی میشود و خود بوته هم از حد طبیعی یک بوته سالم خیلی کوتاه تر است.
یکی از عوامل مهمی که در جلوگیری از بیماری های زعفران نقش دارد خرید پیاز زعفران با کیفیته، دونستن ویژگی های پیاز زعفران با کیفیت تاثیر خوبی در خرید مطمئن داره.
گچی شدن پیاز زعفران
زخم های کوچک سفید رنگی که موقع خرید روی پیازهای زعفران وجود دارد به دلیل برخورد سنگ یا گاو آهن موقع خارج کردن پیاز زعفران به وجود می آید.
این برخورد موجب زخمی شدن پیاز زعفران میشه که به صورت لکه های سفید یا به اصطلاح گچی بروز می کند.
پیاز زعفران با ایجاد واکنش شیمیایی در قسمت زخم شده از بروز بیماری در آن جلوگیری می کند؛ بعد از کاشت پیاز این لکه ها از بین خواهند رفت.
یکی از عارضه هایی که اشتباها بیماری تلقی می شود عارضه هویجی شدن پیاز زعفران می باشد. که در مقاله ی جداگانه ای در آن مورد صحبت شده است.
دیدگاه های شما
اگر هر ۱۰ ،۱۵ روز به زمین سر بزنیم میتونیم افات زعفرانو زودتر از اینکه آسیب بزنن به پیاز از بین ببریم؟ چقدر آسیب ممکنه بزنن اصن؟
درود بر شما بله میتونین شناسایی کنین نگران نباشید. درصد آسیب بستگی به نوع آفت یا بیماری زعفران ممکنه متفاوت باشه.
سلام تابستون چطوری افت مزرعه زعفرون بکشم کنه داره ولی نمیتونم آبیاری کنم
توی تابستون اصلا نشونه ای از زعفران و برگش هست ک مشخص باشه کجای مزرعه کنه داره ؟!
اگر تابستون میخوای ابیاری کنی اواخر مرداد و اواسط شهریور و اواسط مهر اب بده و در هر ۳ نوبت ابیاری کنه کش بزن
۳ابه کردن رطوبت خاک رو زیاد میکنه اما کنه کش تا حد زیادی از کنه هارو کم‌میکنه
این روش رو هرسال نباید انجام داد
درود بر شما اگر از سیستم جوی و پشته استفاده کرده باشید ردیف های کشت به تقریب مشخص هستند و میتونید محل های کشت رو پیدا کنید، سیستم آبیاری تابستانه میتونه به افزایش باردهی مزرعه کمک کنه اما ریسک ایجاد بیماری قارچی و خطر ابتلا مزرعه به کنه رو افزایش میده بنابراین باید با آگاهی و پذیرش این موضوع آب تابستان رو داد، حتی برای یکبار